Thị trường dầu đang trong tình trạng xáo trộn, hệ quả từ việc lực cầu giảm vì ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, cuộc chiến giá dầu Nga – Arab Saudi làm nguồn cung dư thừa và thiếu kho chứa. Nhiều người sẵn sàng đặt cược giá dầu thô phục hồi.
Với các nhà đầu tư cá nhân, phương thức phù hợp là chọn một quỹ hoán đổi danh mục (ETF). Tuy nhiên, những người đầu tư thông qua Quỹ Dầu Mỹ (USO), ETF lớn nhất Mỹ, không ngờ rằng họ đã góp phần khiến thị trường thêm biến động, đẩy giá dầu xuống dưới 0.
Ảnh hưởng của USO
Quy mô USO tăng nhanh đến mức ETF này trở thành “người chơi” có ảnh hưởng đáng kể đến thị trường dầu WTI của Mỹ.
Nhà đầu tư dồn tiền vào USO trong tháng 3 và 4 với niềm tin rằng đợt giảm của giá dầu – do cuộc chiến giá giữa Nga và Arab Saudi khiến sản lượng tăng trong bối cảnh nhu cầu năng lượng giảm vì các lệnh phong tỏa nhằm ngăn đại dịch Covid-19 – sẽ kết thúc và phục hồi khi các nền kinh tế mở cửa trở lại. Có thời điểm USO nắm giữ tới 1/4 tổng số hợp đồng tương lai WTI giao tháng 5 (CLc1) và 6 (CLc2) trên thị trường.
Hợp đồng tương lai
Khác với cổ phiếu, có thể nắm giữ bao lâu tùy ý, hợp đồng tương lai dầu có tính hữu hạn và là thỏa thuận mua hoặc bán một sản phẩm thực tế. Ví dụ, CLc1 đáo hạn ngày 21/4. Nếu giữ hợp đồng qua thời điểm này, nhà đầu tư sẽ phải nhận dầu. Mỗi hợp đồng tương ứng 1.000 thùng dầu WTI, mỗi thùng khoảng 158,9 lít.
Vị thế của USO
Là phương tiện đầu tư ưa thích của nhiều nhà đầu cơ giá lên, số lượng chứng chỉ quỹ của USO tăng từ 145 triệu hồi cuối tháng 2 lên hơn 1,4 tỷ vào giữa tháng 4.
Chứng chỉ quỹ USO chiếm tỷ trọng lớn trên thị trường WTI trong bối cảnh nhu cầu dầu thực tế đang giảm, kho chứa ngày càng khó tìm và đắt hơn để thuê.
USO đón nhận thêm dòng vốn 1,6 tỷ USD trong tuần trước.
Nhu cầu đầu tư vào USO nhiều đến mức ETF này đã sử dụng hết hạn mức chứng chỉ được phép phát hành. Ngày 20/4, USO xin cơ quan quản lý cho phép bổ sung thêm 4 tỷ chứng chỉ, gấp hơn hai lần con số lưu hành hiện tại. Cho đến khi được cấp phép, USO sẽ không mua thêm hợp đồng tương lai, tiềm ẩn nguy cơ tăng áp lực lên giá dầu, giới phân tích nhận định.
Giá trị chứng chỉ quỹ thường tương đương với giá trị danh mục đầu tư của quỹ, gọi là giá trị tài sản ròng (NAV). Các bên tham gia được ủy quyền thường bán chứng chỉ quỹ khi giá tăng, mua vào khi giá trị chứng chỉ quỹ tăng nhưng giá chưa tăng để kiếm lời.
Tác động từ USO đến giá dầu
Trong nhiều năm, USO được ủy thác đầu tư vào hợp đồng tương lai WTI có khối lượng giao dịch nhiều nhất rồi chuyển vị thế sang kỳ hạn tiếp theo. Chuyển vị thế tức là bán hợp đồng hiện tại, và thường là đồng thời, mua vào hợp đồng kỳ hạn liền sau.
Dòng tiền USO đổ vào CLc1 ban đầu giúp giá dầu tăng. Khi USO bán số CLc1 nắm giữ rồi chuyển vị thế sang CLc2 và hợp đồng giao tháng 7, giá CLc1 giảm tạo ra chênh lệch lớn bất thường với hai kỳ hạn sau.
Số ít nhà đầu tư vẫn nắm giữ CLc1 vào ngày 20/4, khi giá dầu xuống vùng âm lần đầu tiên trong lịch sử.
Lo ngại hiện tại
USO đang nắm giữ lượng lớn CLc2 làm dấy lên lo ngại giá dầu sẽ xuống âm, thị trường năng lượng lại đi vào vết xe đổ, thậm chí tệ hơn nếu sự kiện ngày 20/4 khiến nhiều nhà đầu tư biết sợ. Để giảm thiểu tác động tiềm ẩn, USO - mất 37% giá trị trong 3 tuần đầu tháng 4 - đã chuyển một phần đầu tư sang các hợp đồng đáo hạn vào cuối năm do giá dầu khi đó thường ít biến động hơn. Tuy nhiên, USO vẫn đang tạo ra áp lực lên giá dầu theo nhiều cách khác.
Các ETF khác
USO không phải ETF duy nhất bị ảnh hưởng bởi giá dầu tương lai.
Samsung S&P GSCI Crude Oil ER Futures ETF, với giá trị các khoản nắm giữ giảm 26% xuống còn 378 triệu USD hôm 21/4, chứng khiến giá trị chứng chỉ quỹ mất gần một nửa trong ngày 22/4. Chốt phiên, giá chứng chỉ quỹ ETF này “bốc hơi” 46% xuống 1,79 HKD (0,23 USD), mức giảm lớn nhất và giá thấp nhất kể từ khi bắt đầu giao dịch tháng 5/2016.
Credit Suisse Group AG thông báo với nhà đầu tư đang đầu tư vào một loại chứng khoán ETN gắn với giá dầu rằng họ có thể sẽ không thu về được chút tiền nào sau khi giá ETN này xuống dưới 0.