Bộ Công Thương cho rằng việc “trộn lẫn” phương án một giá và 5 bậc thang là không thật sự phù hợp và không có điều kiện thực hiện khả thi. Do vậy, phương án điện một giá sẽ tiếp tục được nghiên cứu nhưng với điều kiện khi có thị trường điện cạnh tranh.
Chiều 18/8, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh chủ trì cuộc họp về việc hoàn thiện dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện. Đáng chú ý, đa số các ý kiến cho rằng phương án điện một giá đưa ra trong thời điểm hiện nay là không phù hợp.
Phương án điện một giá không ổn
Ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực - đơn vị xây dựng dự thảo sửa đổi biểu giá bán lẻ điện đề xuất rút phương án một giá điện và tiếp tục lấy ý kiến sửa đổi biểu giá điện 5 bậc thang cho phù hợp hơn.
Theo ông Phương Hoàng Kim, Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng, việc sử dụng tiết kiệm điện có vai trò quan trọng nên nguyên tắc tiết kiệm điện trong tính toán giá bán lẻ điện là cần thiết. Do đó, nguyên tắc đảm bảo hỗ trợ cho người nghèo và tiết kiệm điện cần được tiếp tục duy trì và thực hiện trong xây dựng biểu giá bán lẻ điện.
Bộ Công Thương họp bàn về việc sửa cơ cấu biểu giá bán lẻ điện
Vì vậy, ông Kim cho rằng cần thiết bỏ phương án một giá điện và cần làm rõ một số nội dung trong kiến nghị, như cách tính khoảng cách biểu giá, tại sao chúng ta lại đưa ra phương án 5 bậc thang thay vì 3 bậc hay 6 bậc trước đây.
Ông Dương Duy Hưng, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, cho rằng việc triển khai xây dựng cơ cấu biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt thể hiện rõ tinh thần cầu thị. Nguyên tắc là làm sao khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, những người thu nhập thấp được mua điện với giá hỗ trợ.
Ông Nguyễn Sinh Nhật Tân, Cục trưởng Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, cho biết người tiêu dùng băn khoăn về giãn cách các bậc, song mức tăng hơi bất hợp lý từ 3-4 vọt lên cao quá, nên người tiêu dùng quan tâm vấn đề này.
“Nên cân nhắc và điều chỉnh lại theo hướng tăng phù hợp, tránh việc nhảy vọt. Còn với phương án một giá, tác động chỉ tới 2% đối tượng, nhưng rõ ràng so sánh và đối chiếu khi lựa chọn sẽ thấy rõ lợi thiệt, nên cần cân nhắc” - ông Tân lưu ý cần làm rõ ràng, khách quan, minh bạch, thiện chí để lắng nghe ý kiến người dân. Trong đó cần minh bạch liên quan đến EVN, cân đối hài hòa lợi ích giữa người tiêu dùng, doanh nghiệp và an sinh xã hội, nên EVN cần minh bạch và giải thích phù hợp.
Trong khi đó, ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương, cho rằng cần giải quyết hài hòa các yêu cầu Chính phủ, doanh nghiệp và người dân. Quan trọng là đảm bảo đủ điện, mỗi năm tăng từ 8-10%. Một trong các mục tiêu là không để biến động giá điện, thì khó mà làm được, bởi với các phương án này nếu đặt ra yêu cầu không để biến động thì không thể làm được, cũng không thể dùng càng nhiều càng tốt. Do đó, ta phải chấp nhận đưa ra một số tiêu chí là phải đủ điện, sử dụng tiết kiệm điện, đó là ưu tiên số một.
"Lượng điện tăng hàng năm nên phải có biện pháp sử dụng tiết kiệm điện. Người dân muốn có phương án một giá là dễ tính, minh bạch. Tuy nhiên, đây là phương án không ổn, vì đi kèm với đó phương án 5 bậc để người dân lựa chọn. Ta đang thiếu điện thì không thể áp dụng một giá, nên chỉ còn phương án 5 bậc", ông Hải nói.
Do vậy, ông Hải cho rằng cần tập trung vào ranh giới giữa các bậc sao cho phù hợp, có thể tăng lên để đảm bảo nhu cầu thiết yếu hiện nay tăng lên. Chỉ có thể chọn phương án tốt nhất thay vì chọn phương án tối ưu, đồng thời giải trình rõ cho người dân.
Tiếp tục sửa biểu giá điện 5 bậc thang
Theo ông Cao Quốc Hưng, Thứ trưởng Bộ Công Thương, với phương án một bậc đơn giản nhưng không phản ánh rõ chính sách nào như tiết kiệm năng lượng, chi phí biên, chính sách cho người nghèo. Nếu lấy 1 bậc chọn song song với 5 bậc sẽ khó tính giá. Nên củng cố phương án 5 bậc tính toán thêm.
Trước nhiều ý kiến trên, ông Trần Tuấn Anh, Bộ trưởng Bộ Công Thương, nhìn nhận việc cùng tồn tại hai phương án biểu giá điện là méo mó, vô lý.
Ông Trần Tuấn Anh cho rằng, trước băn khoăn thắc mắc của người dân trong biểu giá bán lẻ điện, việc sửa đổi biểu giá là cần thiết. Việc sửa đổi cũng xuất phát từ yêu cầu cân đối cung cầu điện, cơ chế an sinh xã hội, đảm bảo cho ngành điện có biên độ lợi nhuận hợp lý, tái cơ cấu và đầu tư phục vụ ổn định hệ thống điện, sử dụng tiết kiệm điện hiệu quả khi nguồn năng lượng sản xuất điện không tái tạo, phải nhập khẩu điện.
Do đó, cần phải có cơ chế điều hành giá điện bền vững, đảm bảo mục tiêu và hoàn thiện năng lực quản lý nhà nước của Bộ Công thương.Vì vậy, nguyên tắc xây dựng là phải hướng đến việc thoả mãn nhu cầu người dân trong đời sống, sinh hoạt, phải sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Đảm bảo hài hòa lợi ích nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân, tạo điều kiện cho EVN có lợi nhuận đủ để hoạt động, đáp ứng nhu cầu phát triển năng lượng quốc gia.
“Việc xây dựng biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt là nhiệm vụ trọng tâm. Điện một giá sẽ thực hiện song hành với cơ chế một bậc thang, tức là tuỳ thuộc hộ sử dụng điện muốn lựa chọn thế nào thì sử dụng. Tuy nhiên, cơ chế điện một giá đang đánh đồng các hộ tiêu dùng điện, sử dụng điện, vi phạm nguyên tắc của ta trong xây dựng biểu giá bán lẻ điện là sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, cơ chế an sinh xã hội. Vì vậy việc tồn tại hai phương án này đã là vô lý, méo mó, đi ngược nhau, không cùng chung một nền tảng” - ông Tuấn Anh đánh giá.
Trong khi đó, việc duy trì điện một giá để có thể thực hiện được, cần phải có một loạt điều kiện khác đi kèm như thị trường điện cạnh tranh, có phương tiện, công cụ khác hỗ trợ để thực hiện chính sách xã hội.
Vì vậy, việc “trộn lẫn” phương án 1 giá và 5 bậc thang theo Bộ trưởng Công Thương không thật sự phù hợp và không có điều kiện thực tiễn thực hiện khả thi.
Bộ trưởng cũng lo ngại phương án một giá gây nguy cơ ta không chủ động được là đảm bảo đủ điện và phát triển điện năng kịp thời cho phát triển đất nước. Cũng không đảm bảo được sự quan tâm và cơ chế dành giá người thu nhập thấp và người khó khăn xã hội.
Do đó, cần nghiên cứu tiếp tục điện một giá nhưng với điều kiện khi có thị trường điện cạnh tranh, có công cụ và chính sách pháp lý phù hợp, đảm bảo được cho những người yếu thế, gặp khó khăn. Với điện bậc thang, liên quan biên độ từng bậc thang, giá tính, qua các ý kiến trao đổi và tiếp nhận vẫn còn băn khoăn, đặc biệt là khoảng cách, nên cần tiếp tục tiếp thu ý kiến đóng góp các đối tượng tiêu thụ điện.
“Ta không thể đặt bút ký khi số liệu chưa đầy đủ, chưa xác thực, chưa chuẩn. Phương án 5 bậc thang khi được làm rõ, hoàn thiện thì cần tổ chức lấy ý kiến phản biện các nhà chuyên môn, khoa học và nhà quản lý, để làm rõ và có độ xác thực cao, tính khả thi cao hơn, trước khi xem xét báo cáo Thủ tướng” - ông Tuấn Anh nói.