Đại dịch Covid-19, chiến sự Nga - Ukraine, tiếp theo là khủng hoảng
khí hậu được nhận định là những nhân tố gây ảnh hưởng đến tăng trưởng
kinh tế toàn cầu.

Vào thứ Hai tuần trước, thế giới đã ghi nhận ngày nóng nhất từ trước đến nay
nhưng kỷ lục này chỉ kéo dài 24 giờ trước khi bị đánh bại bởi ngày thứ Ba
thậm chí còn nóng hơn.
Trong khi nhiệt độ toàn cầu tiếp tục nóng lên, nền kinh tế toàn cầu tiếp tục
đối mặt với sự sụt giảm lớn, Guardian đưa tin.

Các vụ cháy rừng gần đây ở Canada đã khiến thành phố New York (Mỹ) bị bóp nghẹt trong một làn khói màu da cam độc hại. Ảnh: Nô-ê Berger/AP.

Kinh tế của nhiều nước lớn ảm đạm

Gần đây, Đức đã rơi vào suy thoái. Đồng thời nhiều nước phát triển khác, bao
gồm cả Vương quốc Anh dường như đang đi theo vết xe đổ đó. Bên cạnh đó,
đà phục hồi sau Covid-19 của Trung Quốc đã yếu đi, thị trường việc làm của
Mỹ dường như đang hạ nhiệt do lãi suất cao hơn.
Sự kết hợp giữa hoạt động kinh tế yếu và số lượng các hiện tượng thời tiết
khắc nghiệt ngày càng tăng là điều đáng lo ngại.
Thông thường, áp lực đối với môi trường tăng lên trong thời kỳ bùng nổ, đó là
lý do tại sao có những làn sóng ủng hộ phong trào xanh vào đầu những năm
1970, cuối những năm 1980 và giai đoạn ngay trước cuộc khủng hoảng tài
chính toàn cầu năm 2008.
Về mặt kỹ thuật, nền kinh tế Mỹ có thể tránh rơi vào suy thoái, nhưng thực tế
là các vụ cháy rừng gần đây ở Canada khiến thành phố New York bị bóp
nghẹt trong làn sương khói màu cam độc hại. Theo một nghĩa nào đó, suy
thoái thực sự là suy thoái sinh thái.
Suy thoái kinh tế có tác động khiến các nhà hoạch định chính sách tập trung
vào ngắn hạn. Tài chính công kéo dài cùng với mong muốn duy trì sự phổ
biến tạo ra tâm lý tăng trưởng bằng mọi giá. Những lo ngại hiện đang nổi lên
về chi phí của quá trình chuyển đổi sang một nền kinh tế sạch, ít phát thải
carbon hơn, đặc biệt là đối với những nước ít có khả năng chịu đựng nhất.
Tuy nhiên, mọi điều đều khó khăn hơn tưởng tượng. Hiện nay, máy bơm nhiệt
đắt đỏ. Bên cạnh đó, xe điện chỉ được nhìn thấy trên đường lái xe của những
người khá giả. Nhiên liệu hóa thạch chiếm 3/4 hỗn hợp năng lượng của
Vương quốc Anh và việc chấm dứt sự phụ thuộc đó sẽ không nhanh chóng
và dễ dàng.

Cánh đồng ngô khô hạn tại Lichtenburg (Nam Phi) năm 2015. Ảnh: Bloomberg.

Trong hoàn cảnh hiện tại, các chính trị gia nghĩ rằng họ có nhiều vấn đề cấp
bách phải giải quyết hơn là đạt trung hòa carbon. Hành động giải quyết tình
trạng khẩn cấp về khí hậu có thể bị hoãn lại vào một ngày khác khi các lực
lượng khoa học và thị trường sẽ đưa ra một giải pháp cho phép tất cả chúng
ta tiêu thụ bao nhiêu tùy thích mà không phá hủy hành tinh.

Ảnh hưởng lan rộng của EI Nino

Theo mô hình của cơ quan nghiên cứu kinh tế Bloomberg Economics, El Nino
trước đây từng tác động rõ rệt đến lạm phát toàn cầu. Thậm chí ảnh hưởng
trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng GDP, đặc biệt là Brazil, Ấn Độ và Úc cùng
nhiều quốc gia dễ bị tổn thương khác.
Lần này, sự quay trở lại của El Nino còn cộng hưởng với thời tiết khắc nghiệt
và nhiệt độ gia tăng do biến đổi khí hậu, làm cho nguy cơ lạm phát trở nên
đáng sợ hơn. Peru cho biết họ chi 1 tỉ USD trong năm nay để chống lại các
tác động của khí hậu và thời tiết.
Bà Bhargavi Sakthivel, kinh tế gia của Bloomberg Economics, nhấn mạnh:
“Giữa lúc thế giới đang vật lộn với nguy cơ lạm phát và suy thoái kinh tế cao,
rõ ràng hiện tượng El Nino xuất hiện không đúng lúc. Trong khi các chính
sách can thiệp có xu hướng kiềm chế nhu cầu, El Nino lại ảnh hưởng đến
nguồn cung”.
Chẳng hạn, ở Chile, nơi cung cấp 30% sản lượng đồng thế giới, El Nino có thể
gây ra mưa lớn, từ đó có thể hạn chế khả năng tiếp cận các mỏ đồng. Điều
này sẽ gây ảnh hưởng đến giá chip máy tính, ôtô và thiết bị gia dụng.

Theo báo cáo, căn cứ vào xu hướng nhiệt độ toàn cầu ấm lên như hiện nay, GDP toàn cầu năm 2050 sẽ giảm 3% và Mỹ được dự báo là một trong những nước ít bị tác động nhất của biến đổi khí hậu. Ảnh: AFP.

Tại Trung Quốc, nhiệt độ ngột ngạt đã giết chết gia súc và tiềm ẩn sự cố lưới
điện. Hạn hán vào mùa hè năm 2022 đã khiến các quan chức Trung Quốc
phải cắt điện nhiều nhà máy ở Trung Quốc trong gần hai tuần, làm gián đoạn
nguồn cung cho các đại công xưởng sản xuất bao gồm Apple và Tesla. Nhà
chức trách dự đoán tình trạng thiếu điện sẽ xảy ra nhiều hơn vào mùa hè này.
Ngay cả giá một tách cà phê cũng có thể tăng lên nếu Brazil, Việt Nam và
các nhà cung cấp hàng đầu khác bị ảnh hưởng.
Ngoài ra, Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) cho biết ở nhiệt độ khoảng 33 - 34
độ C, một người lao động trung bình mất 50% sức lao động. ICO dự báo các
đợt nắng nóng vào năm 2030 có thể làm giảm hơn 2% số giờ lao động trên
toàn cầu, tương đương với 80 triệu công việc toàn thời gian, gây thiệt hại kinh
tế 2.400 tỷ USD, cao gấp gần 10 lần so với mức thiệt hại năm 1995.
Nếu dự báo trên về El Nino chính xác thì nó có thể gây thiệt hại lên tới 3.000
tỷ USD trên nền kinh tế toàn cầu trong 5 năm tới. Đây cũng chính là kết quả
nghiên cứu được các nhà khoa học ở Đại học Dartmouth mới công bố trên
tạp chí Science.
Do biến đổi khí hậu có thể làm tăng tần suất và cường độ của các sự kiện El
Nino trong tương lai, nghiên cứu dự đoán, thiệt hại kinh tế toàn cầu có thể lên
tới 84 nghìn tỷ USD vào cuối thế kỷ 21, ngay cả khi các cam kết giảm lượng
khí thải carbon hiện tại được đáp ứng. Và tác động hầu hết sẽ gây gánh nặng
cho các quốc gia có thu nhập thấp hơn.
Không những vậy, hệ thống điện trên khắp thế giới cũng có thể gặp căng
thẳng. Việc này kéo nhu cầu nhiên liệu lên cao, trong đó có than đá và khí
đốt.
"Thời tiết ngày càng biến động khiến rủi ro mất an ninh năng lượng tăng theo,
cụ thể là mất điện do thiếu nhiên liệu", Saul Kavonic - Giám đốc nghiên cứu
năng lượng và tài nguyên tại Credit Suisse nhận định.
Bên cạnh đó, El Nino còn đe dọa an ninh lương thực. Dù một số vùng trồng
trọt hưởng lợi từ lượng mưa tăng, như vùng trồng bơ và hạnh nhân ở
California, rất nhiều mặt hàng thiết yếu khác như dầu cọ, đường, bột mỳ, ca
cao và lúa lại được trồng ở những nơi không thuận lợi.

Khánh Vy (Theo Guardian, Bloomberg)