Các quốc gia Đông Nam Á đã và đang triển khai nhiều chính sách nhằm thúc đẩy xuất khẩu gạo và hàng nông sản sang Trung Quốc, một trong những thị trường tiêu thụ nông sản hàng đầu thế giới.

Để duy trì và phát triển xuất khẩu vào thị trường hơn 1 tỷ dân, khu vực này cần tiếp tục đầu tư vào đổi mới công nghệ, phát triển bền vững và xây dựng thương hiệu cho nông sản.

Ký kết các Hiệp định Thương mại tự do (FTA)

FTA đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thuế quan và loại bỏ các rào cản thương mại, giúp thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu và mở rộng thị trường. Đối với các quốc gia ASEAN, đây là yếu tố cốt lõi để thâm nhập thị trường Trung Quốc - một trong những điểm đến lớn nhất của nông sản khu vực.

Thái Lan, với thế mạnh xuất khẩu nông sản, đã tận dụng hiệu quả Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN - Trung Quốc (ACFTA). Hiệp định này giúp giảm thuế suất đối với các mặt hàng chiến lược như gạo, sầu riêng, nhãn và các loại trái cây nhiệt đới khác.

Nhờ vậy, Thái Lan đã chiếm lĩnh vị trí hàng đầu trong xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc. Không chỉ dừng lại ở trái cây, các mặt hàng như cao su và đường cũng được hưởng lợi từ ACFTA, góp phần đáng kể vào việc gia tăng kim ngạch xuất khẩu nông sản.

Tiến sĩ Thanaporn Charoensuk, chuyên gia thương mại quốc tế, nhận định: “Thái Lan đã tận dụng ACFTA để không chỉ thúc đẩy xuất khẩu mà còn tăng giá trị cho chuỗi cung ứng nông nghiệp. Điều này cũng góp phần tạo lợi thế cạnh tranh cho các sản phẩm nông nghiệp của quốc gia”.

Sơ chế hoa quả xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Ảnh: Danh Lam

Indonesia đã ký kết và thực thi ACFTA để thúc đẩy xuất khẩu các mặt hàng chiến lược như dầu cọ, cà phê và gia vị. Dầu cọ của quốc gia này không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng khổng lồ tại Trung Quốc mà còn trở thành nguyên liệu quan trọng trong chuỗi cung ứng công nghiệp thực phẩm tại đây. Việc thực hiện các FTA cũng giúp tăng cường vị thế của Indonesia trên thị trường nông sản toàn cầu.

Malaysia cũng đã tận dụng các hiệp định thương mại để đẩy mạnh xuất khẩu nông sản, đặc biệt là sầu riêng tươi và dầu cọ. Năm 2023, Malaysia ký kết nhiều thỏa thuận thương mại quan trọng, giúp mở rộng thị phần dầu cọ tại Trung Quốc - một trong những thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới. Việc ký kết các FTA không chỉ giảm thuế suất mà còn cải thiện các điều kiện kiểm dịch, giúp nông sản Malaysia dễ dàng tiếp cận hơn với thị trường Trung Quốc.

Đàm phán và ký kết Nghị định thư về kiểm dịch thực vật

Để tiếp cận thị trường Trung Quốc, nông sản của Đông Nam Á phải đáp ứng các tiêu chuẩn kiểm dịch thực vật nghiêm ngặt. Nghị định thư giữa các nước trong khu vực và nền kinh tế số lớn thứ ba thế giới đã tạo ra khung pháp lý rõ ràng, giúp mở cửa thị trường cho nhiều loại sản phẩm.

Thái Lan và Trung Quốc cũng đã ký nhiều nghị định về kiểm dịch thực vật, cho phép các sản phẩm như sầu riêng và nhãn xuất khẩu chính ngạch. Chính phủ Bangkok đã hợp tác chặt chẽ với các cơ quan kiểm dịch Trung Quốc để bảo đảm quy trình nhanh chóng và minh bạch.

Theo chuyên gia nông nghiệp Tiến sĩ Chanathip Rattanachot từ Đại học Kasetsart, Thái Lan, việc ký kết các nghị định thư kiểm định thực vật không chỉ tạo điều kiện để các sản phẩm nông sản tiếp cận thị trường Trung Quốc mà còn giúp cải thiện chất lượng sản phẩm.

"Các tiêu chuẩn kiểm tra thực phẩm của Trung Quốc rất nghiêm ngặt, từ khâu lựa chọn tương tự, canh tác đến xử lý sau thu hoạch. Điều này thúc giục các nhà sản xuất ở Thái Lan áp dụng công nghệ hiện đại và quy trình sản xuất sản phẩm hiện đại đối với sản phẩm" - ông cho biết.

Malaysia tập trung vào sầu riêng và dầu cọ, hai sản phẩm chiến lược có tiềm năng lớn tại Trung Quốc. Việc đàm phán các tiêu chuẩn kiểm dịch và chất lượng giúp sản phẩm Malaysia dễ dàng tiếp cận thị trường này hơn.

Nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm

Chất lượng và an toàn thực phẩm là yếu tố quan trọng để duy trì và mở rộng thị phần tại Trung Quốc. Các quốc gia Đông Nam Á đã đầu tư mạnh mẽ vào nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường.

Malaysia đã đầu tư vào chuỗi cung ứng sầu riêng, từ khâu trồng trọt, thu hoạch đến bảo quản và vận chuyển. Những cải tiến này giúp nâng cao tính cạnh tranh của sầu riêng Malaysia trên thị trường Trung Quốc, nơi người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến chất lượng và an toàn thực phẩm.
Indonesia tập trung vào sản xuất bền vững, đặc biệt là dầu cọ.

Nhiều DN đã áp dụng các tiêu chuẩn chứng nhận quốc tế như RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil) để đáp ứng nhu cầu của thị trường Trung Quốc và thế giới.

Theo chuyên gia, Tiến sĩ Aditya Kusuma của Đại học Gadjah Mada: “Việc tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như RSPO không chỉ giúp các DN Indonesia thâm nhập sâu hơn vào thị trường Trung Quốc mà còn tạo dựng hình ảnh tích cực của ngành dầu cọ đối với người tiêu dùng toàn cầu”.

Thái Lan đã triển khai chương trình GAP (Good Agricultural Practices) để cải thiện chất lượng sản phẩm và tăng cường xuất khẩu gạo, trái cây và các sản phẩm nông sản khác. Đây là yếu tố quan trọng giúp nông sản nước này duy trì sức cạnh tranh tại Trung Quốc.

Phát triển hạ tầng logistics và cải thiện thủ tục hải quan

Một trong những rào cản lớn đối với xuất khẩu nông sản là chi phí và thời gian vận chuyển. Để giải quyết vấn đề này, các nước Đông Nam Á đã đầu tư mạnh vào hạ tầng logistics và cải thiện thủ tục hải quan.

Singapore với hệ thống cảng biển và dịch vụ logistics tiên tiến, đóng vai trò trung tâm trung chuyển nông sản từ Đông Nam Á sang Trung Quốc. Các dịch vụ như bảo quản lạnh và quản lý chuỗi cung ứng giúp sản phẩm duy trì chất lượng trong quá trình vận chuyển.

Malaysia và Indonesia cũng đã cải thiện hạ tầng giao thông và logistics, đặc biệt là các cảng biển chính như Port Klang (Malaysia) và Tanjung Priok (Indonesia). Những cải tiến này giúp giảm chi phí vận chuyển và rút ngắn thời gian giao hàng.

Hỗ trợ doanh nghiệp tham gia hội chợ và triển lãm quốc tế

Các quốc gia Đông Nam Á đã tích cực tổ chức và tham gia các hội chợ thương mại, triển lãm quốc tế tại Trung Quốc để quảng bá sản phẩm và tìm kiếm đối tác kinh doanh.

Indonesia thường xuyên tổ chức các sự kiện xúc tiến thương mại tại Trung Quốc, giới thiệu các sản phẩm chủ lực như cà phê, dầu cọ và gia vị. Đây là cơ hội để các DN xây dựng quan hệ đối tác và mở rộng thị trường.

Thái Lan tổ chức các chiến dịch quảng bá trái cây nhiệt đới như sầu riêng và nhãn tại các TP lớn của Trung Quốc. Những sự kiện này không chỉ thu hút người tiêu dùng mà còn nâng cao nhận thức về thương hiệu quốc gia.

Singapore tham gia vào các sự kiện thương mại quốc tế, không chỉ để quảng bá sản phẩm mà còn cung cấp các dịch vụ liên quan như logistics và tài chính, hỗ trợ xuất khẩu nông sản của khu vực Đông Nam Á.

Trung Quốc là thị trường nhập khẩu nông sản lớn và đầy tiềm năng với các quốc gia Đông Nam Á. Trong năm 2022, tổng giá trị xuất khẩu nông sản của các quốc gia tại khu vực này sang đất nước tỷ dân đạt gần 37 tỷ USD, chiếm khoảng 15,7% tổng lượng nông sản nhập khẩu của Trung Quốc.

Các mặt hàng xuất khẩu chính bao gồm dầu cọ, gạo, ngũ cốc, và đường. Xu hướng này thể hiện sự gia tăng đáng kể trong thương mại nông nghiệp khu vực, với khối lượng thương mại song phương dự báo có thể đạt 100 tỷ USD vào năm 2030.

Tùng Lâm-Link gốc