Sự biến động mạnh của đồng USD và đà tăng liên tục của giá vàng trong thời gian gần đây không chỉ làm “nóng” các kênh đầu tư, mà còn mở ra một chu kỳ lợi nhuận mới cho ngành ngân hàng Việt Nam.
Các chuyên gia nhận định, những chính sách cải cách toàn diện trong lĩnh vực vàng, đặc biệt là Nghị định 232/2025/NĐ-CP sẽ tác động sâu rộng đến hoạt động và lợi nhuận của các ngân hàng thương mại trong thời gian tới.
Thu nghìn tỷ từ vàng vàng ngoại hối
Theo báo cáo vừa công bố của FiinRatings, dù tăng trưởng tín dụng mạnh, song tỷ suất lợi nhuận ròng (NIM) toàn ngành ngân hàng giảm xuống khoảng 3,3% trong nửa đầu năm 2025 (so với 3,5% năm 2024 và mức đỉnh 3,8% năm 2022), là mức thấp nhất trong khoảng 5,5 năm trở lại đây.
NIM bị thu hẹp chủ yếu do chi phí huy động "neo" ở mức cao trong bối cảnh cạnh tranh huy động gay gắt và định hướng chính sách duy trì lãi suất tiền gửi nhưng hạ lãi suất cho vay, khiến chênh lệch lãi suất bị thu hẹp.
Tuy nhiên, thu nhập ngoài lãi toàn ngành đã tăng lên khoảng 23% tổng thu nhập hoạt động (TOI) trong 6 tháng đầu năm 2025 (so với khoảng 22% năm 2024), nhờ giao dịch ngoại hối và vàng tăng mạnh, trong khi thu nhập từ phí dịch vụ duy trì ổn định.
Mảng kinh doanh vàng và ngoại hối mang lại lợi nhuận lớn cho nhiều ngân hàng.
Đối với thu nhập từ ngoại hối và vàng, báo cáo cho thấy đã tăng mạnh giai đoạn năm 2024 và 6 tháng đầu năm 2025, với mức tăng tăng 18% so với năm 2023 và 42% so với cùng kỳ.
Điều này có được là nhờ biến động tỷ giá VND/USD và chênh lệch giá vàng trong nước – quốc tế mở rộng, kéo theo can thiệp của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Các ngân hàng quốc doanh có thương hiệu và vị thế vững chắc hưởng lợi nhiều nhất.
Điển hình ở mảng kinh doanh vàng, trong năm 2024, nhóm ngân hàng quốc doanh gồm: Agribank, Vietcombank, BIDV, Vietinbank được phép bán vàng miếng SJC bình ổn thị trường theo chủ trương của NHNN. Nhóm ngân hàng này chỉ bán ra và không mua vào, được phép lãi 1 triệu đồng/lượng đã giúp thu về khoản lãi đáng kể.
Cụ thể, Agribank ở mảng kinh doanh vàng và ngoại hối thu về khoản lãi 4.539 tỷ đồng, gấp đôi so với năm trước. VietinBank có khoản thu từ giao dịch vàng đóng góp hơn 860 tỷ đồng vào lợi nhuận.
Còn tại Vietcombank, năm 2024, riêng khoản mục liên quan đến vàng đã giúp ngân hàng này có thêm hơn 64 tỷ đồng đóng góp vào tổng lợi nhuận. BIDV ghi nhận năm 2024 thu từ kinh doanh vàng đạt hơn 46,7 tỷ đồng.
Ở khối ngân hàng tư nhân, Báo cáo tài chính đã kiểm toán năm 2024 của MSB ghi nhận khoản thu nhập từ kinh doanh vàng và ngoại tệ giao ngay đạt 1.926 tỷ đồng, tăng 60% so với năm 2023. Sau khi trừ chi phí liên quan, ngân hàng ghi nhận hơn 1.700 tỷ đồng lãi thuần từ hoạt động này.
Riêng Eximbank năm 2024 ghi nhận khoản thu nhập từ kinh doanh vàng đạt 54 tỷ đồng, tăng 42% so với năm 2023. Sau khi trừ chi phí, Eximbank có khoản lãi thuần hơn 30 tỷ đồng từ kinh doanh vàng.
Trong mảng kinh doanh ngoại hối, theo báo cáo tài chính của các ngân hàng, trong 6 tháng đầu năm 2025 ghi nhận nhiều ngân hàng tăng trưởng về khoản lãi này. Điển hình, KienlongBank, TPBank và Eximbank là 3 nhà băng dẫn đầu về tăng trưởng, lần lượt đạt 726%, 319% và 76%. Tiếp đến “ông lớn” ngân hàng quốc doanh Vietcombank tăng 55% so với cùng kỳ.
Vietcombank tiếp tục là ngân hàng có lãi thuần từ hoạt động kinh doanh ngoại hối lớn nhất hệ thống, với 3.650 tỷ đồng. BIDV đứng vị trí thứ hai, đạt 2.186 tỷ đồng. Agribank đạt 2.181,9 tỷ đồng, VietinBank đạt 1.919,7 tỷ đồng…
Hưởng lợi từ Nghị định 232
Nghị định 232 có hiệu lực từ 10/10/2025 mở rộng quyền sản xuất và nhập khẩu vàng miếng cho các ngân hàng và doanh nghiệp được cấp phép dưới sự giám sát của NHNN, ưu tiên các tổ chức có giấy phép và vốn điều lệ lớn (trên 50.000 tỷ đồng) như các ngân hàng quốc doanh, nhóm ngân hàng TMCP hàng đầu và một số ngân hàng TMCP khác.
Ở chiều ngược lại, giao dịch ngoại hối dự kiến sẽ dần trở lại mức bình thường nhưng vẫn duy trì ổn định, khi đồng USD được kỳ vọng ổn định hơn đến cuối năm 2025.
Những yếu tố trên được các chuyên gia và giới phân tích đánh giá sẽ mở ra cơ hội lớn cho các ngân hàng mở rộng mục tiêu tăng trưởng lợi nhuận trong thời gian tới.
Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) trong báo cáo mới nhất cũng chỉ rõ, Nghị định 232 cho phép các ngân hàng thương mại có vốn điều lệ trên 50.000 tỷ đồng tham gia sản xuất vàng miếng. Tính đến 30/6/2025 có 8 ngân hàng thỏa mãn điều kiện này, bao gồm BIDV, VietinBank, Vietcombank, Agribank, MB, Techcombank, VPBank, ACB.
Ngoài ra, các chuyên gia còn đề cập đến một điểm đáng chú ý khác trong quá trình minh bạch, ổn định thị trường vàng là kế hoạch thành lập sàn giao dịch vàng tập trung quốc gia và đang được cơ quan quản lý nghiên cứu theo 3 hướng: Lập sàn vàng quốc gia độc lập, trực thuộc Nhà nước quản lý; Tích hợp sàn vàng vào Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV); Liên kết với trung tâm tài chính quốc tế (như TP.HCM hoặc Đà Nẵng).
Theo VDSC, kịch bản khả thi nhất là mô hình sàn vàng tập trung do Nhà nước quản lý, tương tự mô hình của Trung Quốc.
Trong đó, các ngân hàng thương mại có thể đóng vai trò trung gian giao dịch; Cung cấp dịch vụ tài chính liên quan đến vàng (tài khoản vàng, giao dịch trực tuyến, phái sinh…); Hỗ trợ thanh toán và lưu ký vàng trên sàn.
Các chuyên gia nhận định, việc thành lập sàn vàng tập trung được kỳ vọng sẽ thu hút lượng vàng lớn trong dân vào hệ thống ngân hàng; Mở rộng nguồn vốn cho vay sản xuất đầu tư; Tăng trưởng GPD thông qua dòng vốn lưu thông; Gia tăng tiền gửi CASA và phí dịch vụ tài chính liên quan đến vàng.
Theo đó, 8 ngân hàng lớn được phép nhập khẩu, sản xuất vàng miếng sẽ nắm ưu thế tiên phong khi sàn vàng tập trung được vận hành. Các ngân hàng có thể chủ động nguồn vàng vật chất để đảm bảo thanh toán, lưu ký và hỗ trợ giao dịch trực tiếp trên sàn, từ đó mở rộng dịch vụ tài chính và tăng lợi nhuận phi tín dụng.
Thanh Hoa-Link gốc