Thỏa thuận thương mại giữa Indonesia và Washington đang đối mặt nguy cơ sụp đổ khi các quan chức Mỹ ngày càng thất vọng trước điều họ cho là Jakarta "bội ước" những điều khoản đã thống nhất hồi tháng 7.

Đối mặt nguy cơ sụp đổ

Những người am hiểu các cuộc đàm phán cho biết Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer tin rằng Indonesia đang “thoái lui” khỏi một loạt cam kết đã đưa ra.

Các quan chức Indonesia đã thông báo với Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) rằng Jakarta không thể chấp nhận một số cam kết mang tính ràng buộc trong thỏa thuận, đồng thời muốn sửa đổi theo hướng mà chính quyền Mỹ cho rằng sẽ bất lợi hơn so với các thỏa thuận Washington mới ký với Malaysia và Campuchia.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto. (Ảnh: Getty Images)

Một người hiểu rõ đàm phán nhận xét: “Indonesia không chỉ trì hoãn thực thi thỏa thuận, điều mà các nhà đàm phán từng gặp ở nhiều đối tác khác, mà còn thẳng thắn tuyên bố rằng họ không thể làm theo những gì đã đồng ý và cần đàm phán lại để các cam kết không còn ràng buộc”.

Người này nhấn mạnh: “Điều này cực kỳ đáng lo ngại và không được Mỹ chấp nhận. Indonesia có nguy cơ mất thỏa thuận”.

Washington cho rằng Jakarta đang “thoái lui” trong việc dỡ bỏ các rào cản phi thuế quan đối với hàng công nghiệp và nông nghiệp của Mỹ, cũng như trong các cam kết liên quan đến thương mại số.

Theo USTR, Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto và Bộ trưởng Điều phối Kinh tế Airlangga Hartarto đã đồng ý với thỏa thuận từ tháng 7 trước khi chuyển chi tiết cho các quan chức cấp cao liên quan. USTR tin rằng ông Prabowo có thể thúc đẩy thỏa thuận nhưng đang do dự vì các cân nhắc chính trị trong nước.

Văn phòng của ông Prabowo và ông Airlangga đều không phản hồi yêu cầu bình luận; USTR cũng từ chối đưa ra ý kiến.

Ông Greer dự kiến trao đổi với ông Airlangga trong tuần này nhằm thuyết phục Jakarta thu hẹp bất đồng.

Các điều khoản gây tranh cãi

Khung thỏa thuận giữa Mỹ và Indonesia được hình thành sau khi Washington gửi thư đến hơn 20 đối tác thương mại, cảnh báo sẽ áp nhiều mức thuế nếu họ không chấp thuận thỏa thuận trước ngày 1/8. Trong thư gửi Jakarta, Mỹ từng đe dọa áp thuế 32%, sau đó giảm xuống còn 19% trong thỏa thuận.

Indonesia đồng ý dỡ bỏ phần lớn thuế quan đối với hàng công nghiệp và nông nghiệp của Mỹ, đồng thời mua máy bay, khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) và đậu nành trị giá hàng tỷ USD để giảm thặng dư thương mại với Mỹ. Hai bên cũng nhất trí loại bỏ các rào cản phi thuế quan đối với doanh nghiệp Mỹ, bao gồm các yêu cầu nghiêm ngặt về tỷ lệ nội địa hóa, vốn bị xem là cản trở đầu tư.

Tuy nhiên, nhiều hiệp hội doanh nghiệp Indonesia cảnh báo việc bãi bỏ các quy định về tỷ lệ nội địa hóa có thể làm suy yếu năng lực cạnh tranh của công ty trong nước.

Apple từng là một trong các doanh nghiệp chịu ảnh hưởng bởi quy định này. Cuối năm ngoái, Indonesia cấm bán iPhone 16 vì không đáp ứng yêu cầu 40% linh kiện nội địa. Lệnh cấm được dỡ bỏ sau khi Apple đồng ý đầu tư vào sản xuất linh kiện tại Indonesia.

Thỏa thuận thương mại còn gặp trở ngại khác. Tháng 11, tờ Financial Times cho biết Indonesia phản đối việc Mỹ muốn đưa vào “các điều khoản cưỡng chế”, cho rằng chúng xâm phạm “chủ quyền kinh tế” của nước này.

Washington mong muốn các thỏa thuận thương mại phải bao gồm điều khoản cho phép hủy bỏ nếu một bên ký thêm một hiệp định khác bị cho là gây hại đến lợi ích thiết yếu của Mỹ. Malaysia và Campuchia đã chấp nhận các điều khoản như vậy. Đây được xem là một phần trong nỗ lực của Washington nhằm đối trọng ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc tại Đông Nam Á.

Chính quyền Mỹ trong những năm gần đây đã ký nhiều thỏa thuận thương mại hạn chế với EU, Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc và một số nền kinh tế nhỏ ở châu Á. Nhiều thỏa thuận dẫn tới việc Washington cắt giảm đáng kể các mức thuế “có đi có lại”, nhưng thường được xem như bước đầu tiên cho một lộ trình đàm phán dài hơi hơn.

Sự phản đối của Indonesia cho thấy quyết tâm bảo vệ quyền tự chủ chiến lược. Giới chức Jakarta được cho là lo ngại các điều khoản này có thể làm giảm tính linh hoạt trong chính sách kinh tế và đi ngược lại mục tiêu lâu dài của nước này là theo đuổi đường lối đối ngoại trung lập, đa dạng hóa đối tác.

Các nhà phân tích nhận định Indonesia đặc biệt thận trọng trước bất kỳ cam kết nào có thể gây tổn hại tới quan hệ thương mại rộng lớn với Trung Quốc - đối tác thương mại lớn nhất và là nhà đầu tư then chốt vào nhiều dự án hạ tầng ở Indonesia.

Theo Financial Times

Link gốc