Ngoài trồng trọt thì chăn nuôi là một trong những ngành đang thu hút nhiều nông dân, HTX và cả doanh nghiệp tham gia. Tuy nhiên, khâu chế biến, xuất khẩu các sản phẩm từ thịt, trứng gia cầm vẫn chưa được đẩy mạnh nên giá trị gia tăng mang về cho người chăn nuôi vẫn chưa cao.

Anh Trần Ngọc Tân, Giám đốc HTX chăn nuôi gà Tân Hiệp (Vĩnh Phúc) cho biết từ sau Tết đến nay, giá trứng gà giảm, chỉ khoảng 11.000-12.000 đồng/chục khiến người chăn nuôi không bảo đảm được lãi.

Nuôi nhiều nhưng xuất ít

Theo đánh giá của giới chuyên gia, một trong những nguyên nhân khiến trứng và thịt gia cầm ở mức thấp và biến động liên tục là do đầu ra chưa rộng mở. Thị trường tiêu thụ của những loại thực phẩm này chủ yếu vẫn là trong nước với mức tiêu thụ nhỏ lẻ.

Trong khi theo thống kê của ngành nông nghiệp, năm 2024, Việt Nam có đàn gia cầm khoảng 575,1 triệu con, sản lượng thịt hơi đạt 8,1 triệu tấn và sản lượng trứng tăng 5%, lên 20,2 tỷ quả. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu sản phẩm gia cầm từ thịt gia cầm và trứng nói chung mới chỉ đạt khoảng 20 triệu USD. Bộ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng dự báo sản lượng trứng gia cầm trong năm 2025 sẽ tiếp tục tăng và chạm mốc 21 tỷ quả - mức cao nhất từ trước tới nay.

Nhìn vào thực tế này cho thấy, nếu không có phương án tiêu thụ phù hợp, đặc biệt là thúc đẩy khâu xuất khẩu thì không chỉ thịt gia cầm mà cả trứng gia cầm cũng sẽ không tránh khỏi cảnh “được mùa mất giá”.

Vì nhìn vào năm 2024, giá trứng gia cầm như trứng gà cũng chỉ quanh quẩn mức 1.800-2.100 đồng/quả, trứng vịt dao động 2.200-2.800 đồng/quả. Thời điểm tháng 6/2024, giá trứng gà tăng nhưng cũng chỉ nhích lên mức 2.100-2.150 đồng/quả, còn giá trứng vịt có xu hướng giảm nhẹ. Những tháng cuối năm, giá trứng cũng dao động lên xuống thất thường gây lo lắng cho người chăn nuôi.

Dây chuyền giết mổ của HTX Xanh Yên Thế khá hiện đại nhưng chưa phát huy hết công suất.

Chính điều này khiến không ít đơn vị chăn nuôi rơi vào cảnh không sinh lời. Ngay như HTX Tân Hiệp dù sản xuất trên quy mô lớn hàng vạn con gà đẻ nhưng năm 2024, đơn vị này cũng bị lỗ khoảng 800 triệu đồng do giá trứng thấp và biến động liên tục.

Do đó, tìm hướng xuất khẩu được coi là mở cánh cửa cho thị và trứng gia cầm Việt nam, từ đó giúp các đơn vị chăn nuôi giảm bớt phần nào khó khăn trong tiêu thụ.

TS Nguyễn Anh Phong, Phó Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Nông nghiệp nông thôn, cho biết không nhìn đâu xa, ngay như Mông Cổ, nhu cầu nhập khẩu thịt trứng gia cầm của thị trường này luôn có xu hướng tăng nhanh kể từ 2021 đến nay. Chỉ riêng năm 2023, giá trị nhập khẩu thịt, trứng của nước này đạt hơn 63 triệu USD nhưng chủ yếu lại đến từ Trung Quốc và Nga. Còn Việt Nam chưa tận dụng được trong khi tiềm năng về thịt gia cầm và trứng của nước ta không nhỏ.

Đặc biệt, nhìn vào cơ cấu sản phẩm gia cầm nhập khẩu của Mông Cổ có thể thấy, nếu như nhu cầu nhập khẩu thịt của nước này là 77% thì đứng thứ hai chính là nhu cầu nhập khẩu trứng với 23% cuối cùng là nhu cầu nhập khẩu thịt gia cầm sống là 0,16%.

Vướng sản xuất nhỏ lẻ, khó đáp ứng tiêu chuẩn

Tuy nhiên, điều quan tâm hiện nay chính là mô hình chăn nuôi của Việt Nam phần lớn vẫn còn nhỏ lẻ, chi phí sản xuất cao, khó đáp ứng các điều kiện về sản lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm cả các thị trường nhập khẩu.

TS Nguyễn Anh Phong cho biết Việt Nam đã hình thành và phát triển hệ thống công nghệ chế biến và bảo quản nông sản với trên 7.500 cơ sở quy mô công nghiệp gắn với xuất khẩu. Ngoài ra, còn có hàng vạn cơ sở chế biến nông sản nhỏ lẻ của các hộ gia đình, HTX rải khắp các địa bàn làm nhiệm vụ sơ chế và chế biến.

Nhưng những mô hình sơ chế, chế biến này chỉ đủ tiêu chuẩn và công suất để phục vụ tiêu thụ nội địa và 7.500 cơ sở quy mô công nghiệp gắn với xuất khẩu cũng chưa tập trung nhiều vào mảng chế biến, sơ chế thịt, trứng. Một số đơn vị có công nghệ chế biến nông sản tương đối hiện đại, mang tầm cỡ khu vực và thế giới nhưng lại tập trung vào lĩnh vực khác như chế biến lúa gạo, hạt điều, tôm, cá tra.

Ngay như HTX Nông nghiệp Xanh Yên Thế (Bắc Giang) đã áp dụng công nghệ dây chuyền tự động, cấp đông tế bào vào sơ chế, bảo quản gà đồi với công suất 400 con/ giờ. Vậy nhưng hiện dây chuyền mới chỉ hoạt động khoảng 50% công suất do thiếu đầu vào. Và thị trường tiêu thụ của HTX cũng mới chỉ dừng lại ở trong nước.

Còn tại HTX nông nghiệp dịch vụ Phước Hội (Bà Rịa Vũng Tàu) đã thực hiện sơ chế, chế biến nông sản; làm trứng sạch, trứng muối, trứng bắc thảo, đóng gói bao bì, nhãn sản phẩm, đăng ký vịt đẻ tiêu chuẩn chất lượng như VietGAP, OCOP. Tuy nhiên, số lượng thành viên ít, gọi vốn khó khăn, việc sơ chế chế biến trứng và gia cầm mới chỉ dừng ở tiêu thụ nhỏ lẻ.

Đại diện Công ty Thực phẩm sạch TRF Foods, cho biết hiện tại phát triển chăn nuôi gia cầm ở Việt Nam với điều kiện tự nhiên và kỹ thuật chưa cho phép phát triển mạnh. Trong khi mối quan hệ giữa đơn vị xuất khẩu giữa Việt Nam và nước ngoài chưa được xây dựng nên nhu cầu tìm hiểu và giải quyết các vấn đề vướng mắc trong thương mại chưa được tháo gỡ.

Trong khi để xuất khẩu được thịt và trứng gia cầm theo hướng lâu dài, yêu cầu phải có sự đảm bảo chặt chẽ về vệ sinh an toàn thực phẩm là điều tất yếu. Ông Doãn Khánh Tâm, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Mông Cổ, cho biết ở Mông Cổ, các cơ quan như Bộ Lương thực, nông nghiệp và Công nghiệp nhẹ, Tổng Cục thú y, Tổng Cục Hải quan, Cục tiêu chuẩn đo lường, phòng thí nghiệm Vệ sinh kiểm dịch Trung ương, Phòng Thương mại và Công nghiệp Quốc gia Mông Cổ, các tổ chức chính phủ và phi chính phủ đều tham gia vào vấn đề này và hệ thống thông tin của các tổ chức đó được tích hợp vào “Hệ thống xuất khẩu một cửa sổ nông nghiệp”. Điều này buộc các đơn vị xuất khẩu thịt, trứng và các sản phẩm chế biến từ thịt trứng phải chấp hành nghiêm ngặt mọi quy định về an toàn thực phẩm theo như quy định đã ký của hai bên.

Bà Phạm Thị Ngọc Hà, Tổng Giám đốc Công ty TNHH San Hà, cho biết xuất khẩu thịt, trứng gia cầm nói chung đòi hỏi sự đầu tư rất bài bản và tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Nhưng nhìn chung, số lượng đơn vị làm được điều này vẫn còn hạn chế. Đặc biệt đi liền với tiêu chuẩn thì hầu hết các thị trường nhập khẩu đều yêu cầu rất chặt chẽ, thậm chí thủ tục xuất khẩu thịt và các sản phẩm gia cầm có phần rườm rà khiến đơn vị xuất khẩu mất nhiều thời gian.

Bên cạnh đó, ngành chế biến thịt và các sản phẩm từ thịt, trứng gia cầm cần công nghệ cao, máy móc khép kín mới đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm nên doanh nghiệp mong muốn Nhà nước hỗ trợ gói vay đặc biệt nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc nâng cao năng lực cạnh tranh cũng như xuất khẩu.

Đi liền với đó cần hỗ trợ đơn vị quảng bá, tiếp thị sản phẩm để tạo thuận lợi trong xuất khẩu sang các nước lân cận và toàn cầu nhằm mở rộng mạng lưới khách hàng và khẳng định vị thế của mình trên thị trường.

Huyền Trang-Link gốc