Làn sóng chuyển đổi số đang làm thay đổi hoàn toàn mô hình hoạt động của ngành ngân hàng, kéo theo đó là hàng nghìn nhân sự bị cắt giảm dù lợi nhuận ngân hàng vẫn tăng trưởng mạnh mẽ. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) và ngân hàng số giúp tối ưu hóa quy trình, giảm thiểu sự phụ thuộc vào nhân lực truyền thống. Liệu chuyển đổi số có phải là "kẻ thay thế" con người hay chính là cơ hội để nâng tầm ngành ngân hàng?

Nhiều nhân sự bị cắt giảm

Theo báo cáo tài chính năm 2024, nhiều ngân hàng lớn đã mạnh tay tinh giản bộ máy nhân sự, dù kết quả kinh doanh vẫn tăng trưởng ấn tượng. BIDV là nhà băng cắt giảm nhân sự mạnh nhất, với 1.107 người rời khỏi hệ thống, đưa tổng số nhân viên xuống còn 26.069 người.

VIB và ACB cũng không nằm ngoài xu hướng, lần lượt giảm 476 và 377 nhân sự. Ngay cả Sacombank, dù ghi nhận lợi nhuận trước thuế đạt 12.720 tỷ đồng, tăng 32,6% so với năm trước, vẫn mạnh tay cắt giảm 354 nhân viên.

Nhiều ngân hàng đã tinh giản nhân sự khi ứng dụng công nghệ vào quản lý ngân hàng. Ảnh minh họa

Lý giải nguyên nhân cắt giảm nhân sự, một lãnh đạo ngân hàng cho biết: "Trước đây, một hồ sơ vay vốn cần ít nhất 3 - 5 nhân viên thẩm định, kiểm tra và phê duyệt. Nay với công nghệ AI, quá trình này có thể thực hiện trong vài giây mà không cần can thiệp thủ công. Do đó, việc cắt giảm là điều tất yếu”.

Không còn là sự đồn đoán, xu hướng công nghệ thay thế con người đang diễn ra ngày càng rõ rệt. Các ngân hàng Việt Nam đã và đang đầu tư mạnh vào số hóa, đặc biệt là chatbot, trợ lý ảo AI, hệ thống phê duyệt tín dụng tự động và thanh toán không dùng tiền mặt. Những ứng dụng này giúp khách hàng thực hiện giao dịch mọi lúc, mọi nơi mà không cần đến quầy giao dịch. Điều này cũng đồng nghĩa, số lượng nhân viên ngân hàng cần thiết để duy trì hoạt động đang giảm dần.

Theo ông Nguyễn Hưng, Tổng Giám đốc TPBank, việc ứng dụng AI, điện toán đám mây và dữ liệu lớn giúp giảm thời gian xử lý giao dịch tới 40%, đồng thời gia tăng khả năng phục vụ khách hàng trên các nền tảng số. Nhờ đó, TPBank có thể mở rộng quy mô hoạt động mà không cần tăng thêm nhân sự.

Không chỉ TPBank, mà hầu hết các ngân hàng lớn đều đang dịch chuyển theo hướng này. MB, Techcombank, Vietcombank và VPBank đã đầu tư mạnh vào Open Banking, tạo ra hệ sinh thái tài chính số cho phép khách hàng thực hiện mọi giao dịch mà không cần đến sự hỗ trợ của nhân viên ngân hàng.

Những ai bị đào thải, ai đang lên ngôi?

Dù tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu suất, việc cắt giảm nhân sự quá nhanh cũng đặt ra những bài toán khó cho cả doanh nghiệp lẫn người lao động. Khi hàng nghìn nhân viên ngân hàng mất việc, họ sẽ đi đâu? Và liệu hệ thống ngân hàng có thực sự hoạt động hiệu quả nếu cắt giảm quá nhiều nhân sự?

Thực tế, không phải tất cả nhân sự ngân hàng đều bị ảnh hưởng như nhau bởi làn sóng chuyển đổi số. Một số vị trí truyền thống đang dần biến mất, trong khi những công việc liên quan đến công nghệ tài chính lại có nhu cầu tuyển dụng ngày càng cao.

Chuyên gia dữ liệu và AI hiện đang được các ngân hàng săn đón. Ảnh minh họa

Theo báo cáo của PwC, các vị trí bị ảnh hưởng mạnh nhất bởi quá trình số hóa bao gồm: Nhân viên giao dịch tại quầy, với tỷ lệ 95% giao dịch ngân hàng hiện nay được thực hiện qua kênh số, theo đó vai trò của nhân viên quầy giao dịch đang dần thu hẹp. Nhân sự thẩm định tín dụng cũng bị ảnh hưởng, do hệ thống AI có thể đánh giá điểm tín dụng của khách hàng dựa trên dữ liệu hành vi tài chính, giảm nhu cầu về nhân lực thẩm định. Nhân viên chăm sóc khách hàng cũng dần bị thay thế bởi Chatbot và trợ lý ảo AI có thể xử lý hàng nghìn yêu cầu khách hàng mỗi ngày mà không cần đến con người.

Ở chiều ngược lại, những vị trí đang lên ngôi trong ngành ngân hàng bao gồm: Chuyên gia dữ liệu và AI. Theo đó, các ngân hàng cần nhân sự có khả năng phân tích dữ liệu lớn, tối ưu thuật toán AI và phát triển mô hình tài chính thông minh.

Chuyên gia bảo mật thông tin cũng là vị trí được các ngân hàng nhắm tới khi chuyển đổi số. Bởi khi giao dịch tài chính ngày càng phụ thuộc vào công nghệ, các ngân hàng buộc phải đầu tư mạnh vào an ninh mạng để chống lại tấn công mạng. Ngoài ra, các ngân hàng đang cạnh tranh khốc liệt với fintech và cần nhân sự phát triển công nghệ tài chính (Fintech Developer) để phát triển các giải pháp thanh toán số, blockchain và DeFi.

Chính vì vậy, không phải ngân hàng nào cũng cắt giảm nhân sự. Trong khi một số ngân hàngthu hẹp bộ máy, một số khác lại tăng cường tuyển dụng. VPBank là ví dụ điển hình, khi trong năm 2024, ngân hàng này đã tuyển thêm 2.455 nhân sự, chủ yếu cho các vị trí liên quan đến công nghệ và tài chính số. MB cũng mở rộng đội ngũ nhân viên với 2.315 người, trong đó phần lớn làm việc ở các mảng số hóa và phân tích dữ liệu.

Nhìn vào bức tranh tổng thể, có thể thấy rằng chuyển đổi số không chỉ là cắt giảm nhân sự mà là sự dịch chuyển lao động. Nhiều ý kiến cho rằng, những ai bám vào mô hình làm việc cũ, không nâng cao kỹ năng công nghệ sẽ bị đào thải. Nhưng ngược lại, những người nắm bắt cơ hội, học hỏi công nghệ mới sẽ có nhiều cơ hội trong ngành ngân hàng số.

Một lãnh đạo cấp cao tại VietinBank nhận định: “Trong tương lai, một nhân viên ngân hàng không chỉ cần hiểu về tài chính, mà còn phải có khả năng vận hành các nền tảng số. Những công việc lặp lại sẽ bị thay thế, nhưng nhu cầu về nhân sự sáng tạo, am hiểu công nghệ sẽ không ngừng tăng lên”.

Vậy nhân sự ngân hàng cần làm gì để không bị tụt lại? Theo các chuyên gia tài chính - ngân hàng, câu trả lời là liên tục học hỏi. Vì trong kỷ nguyên AI và dữ liệu lớn, chỉ có những người biết thích nghi mới có thể tồn tại.

Hải Yên/Báo Tin tức

Link gốc