Tháng trước đánh dấu một thời điểm then chốt tại giao điểm của trí tuệ nhân tạo (AI), kinh doanh và địa chính trị.

Trong khi AI thống trị các cuộc thảo luận tại Davos (Thụy Sỹ), Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố sáng kiến Stargate đầy tham vọng trị giá 500 tỷ USD, thì một nhóm các nhà phát triển Trung Quốc đã giới thiệu DeepSeek, một mô hình nền tảng AI mới (quan trọng là mã nguồn mở) hứa hẹn hiệu suất cao với chi phí đào tạo chỉ bằng một phần nhỏ so với các mô hình từ những gã khổng lồ công nghệ như Google, OpenAI, Meta và Anthropic.

Mô hình AI chi phí thấp của DeepSeek thách thức các công nghệ tỷ đô của Mỹ. Ảnh minh họa: A.N/BNEWS

Cuộc đua AI không còn chỉ xoay quanh việc công ty hay quốc gia nào phát triển các mô hình tiên tiến nhất; mà ngày càng phụ thuộc vào việc ai khai thác AI hiệu quả nhất. Điều này dựa trên ba yếu tố chính là sức mạnh tính toán để triển khai AI, đổi mới và chuyển đổi doanh nghiệp để ứng dụng AI tốt hơn, và nhân tài để thúc đẩy sáng tạo.

Mỹ hiện vượt trội ở cả ba lĩnh vực, thiết lập chuẩn mực cho các đối thủ cạnh tranh toàn cầu. Thông báo Stargate, cùng với các thông báo liên quan đến năng lượng, sẽ thúc đẩy việc sử dụng AI trong nền kinh tế Mỹ trong nhiều năm tới. Có lẽ chỉ một phần nhỏ trong số đó có thể dành cho việc đào tạo AI, chuyển trọng tâm từ phát triển sang triển khai tính toán. Trong khi đó, chiến lược của Trung Quốc tận dụng phương pháp tiếp cận có hệ thống theo từng lớp từ các mô hình nền tảng đến các ứng dụng theo kịch bản cụ thể, tăng cường tích hợp và giảm chi phí trong các ngành.
Những phát triển AI của tháng trước mang lại những tác động lớn đối với các công ty công nghệ lớn, đặc biệt là các công ty siêu quy mô thống trị các nguồn tài nguyên tính toán. Các công ty này đang sẵn sàng hưởng lợi từ sự bùng nổ AI bất kể ai dẫn đầu trong đào tạo mô hình. Ngược lại, các công ty chỉ tập trung vào AI như OpenAI đối mặt với những thách thức từ các mô hình mã nguồn mở rẻ hơn như DeepSeek, vì họ chủ yếu cung cấp các mô hình thay vì cơ sở hạ tầng tính toán cần thiết để chạy chúng.

Thách thức sẽ là phân biệt các dịch vụ trong một thị trường coi trọng sự tích hợp hơn là chỉ mô hình nền tảng AI. Chìa khóa cho tất cả các doanh nghiệp khác nằm ở việc phát triển và thực hiện các chiến lược AI cạnh tranh nhanh chóng, đồng thời thiết lập các khuôn khổ an toàn AI mạnh mẽ để khai thác các công nghệ này một cách hiệu quả.
Quỹ đạo của AI nguồn mở phản ánh những đổi mới công nghệ trong quá khứ, chẳng hạn như Linux và Red Hat trong ngành công nghiệp phần mềm. Yếu tố chính sẽ không chỉ là khả năng của các mô hình - việc ra mắt DeepSeek vừa qua củng cố rằng các mô hình AI có thể trở nên mở và khả dụng rộng rãi, chỉ giới hạn bởi khả năng tiếp cận sức mạnh tính toán. Điều quan trọng nhất là cách các doanh nghiệp tích hợp và áp dụng các mô hình này trên toàn bộ nền kinh tế.
AI nguồn mở có thể thúc đẩy quá trình tích hợp này, cung cấp cho các công ty nền tảng linh hoạt để đổi mới. Cách tiếp cận của DeepSeek, cùng với những nỗ lực từ Meta, Mistral của châu Âu và Falcon của UAE, làm nổi bật sức mạnh của việc phát triển mô hình do cộng đồng thúc đẩy, được tinh chỉnh cho các ứng dụng cụ thể. Chiến lược hợp tác này có thể đẩy nhanh quá trình áp dụng AI và hiệu quả trên khắp các ngành.

Khi AI ngày càng ăn sâu vào nền kinh tế toàn cầu, nhu cầu cấp thiết về khuôn khổ pháp lý mạnh mẽ và các rào cản an toàn trở nên rõ ràng hơn. Rủi ro đáng kể nhất có thể là việc thiếu sự áp dụng AI, do sự quản lý quá mức hoặc sự tin tưởng của thị trường không đủ do các biện pháp an toàn kém. Đáng chú ý, các bình luận từ các nhà lãnh đạo châu Âu cho thấy khả năng đánh giá lại lập trường quản lý của Liên minh châu Âu thông qua Đạo luật AI của mình để thúc đẩy tốt hơn sự đổi mới và áp dụng. Đồng thời, có thể cần phải có một số mức độ hài hòa hóa quy định toàn cầu.
Bối cảnh AI mới nổi không chỉ được định hình bởi những tiến bộ công nghệ mà còn bởi các khuôn khổ hợp tác quốc tế và quản trị chiến lược. Một số người nói về các cơ chế quản trị dữ liệu toàn cầu tiềm năng và hợp tác quốc tế có tư duy tiến bộ.
Quan điểm toàn cầu là rất quan trọng vì công nghệ AI ngày càng vượt biên giới, đòi hỏi một cách tiếp cận theo quy định thống nhất để quản lý tác động của chúng một cách hiệu quả. Điều đó cũng có thể đảm bảo rằng lợi ích của AI được chia sẻ rộng rãi trên phạm vi quốc tế. Tuy nhiên, bất kỳ sự liên kết toàn cầu nào về AI vẫn có thể còn xa vời, đặc biệt là khi xét đến vai trò quan trọng của công nghệ này đối với cạnh tranh toàn cầu.
Xét trong bối cảnh kinh tế rộng lớn hơn, tiềm năng của AI trong việc thúc đẩy đáng kể Tổng sản phẩm quốc nội toàn cầu đặt ra những câu hỏi quan trọng về việc ai sẽ tạo ra và nắm bắt được nhiều giá trị nhất. Mỹ đã chứng kiến sự tăng trưởng kinh tế đáng kể được thúc đẩy bởi các khoản đầu tư năng động và việc áp dụng công nghệ nhanh chóng, trong khi châu Âu tụt hậu. Tháng trước không chỉ làm nổi bật những tiến bộ công nghệ mà còn đặt nền tảng cho một thập kỷ có khả năng định nghĩa lại bối cảnh kinh tế, công nghệ và địa chính trị toàn cầu. Những hành động hiện nay được dự báo sẽ định hình tương lai của AI và theo đó là trật tự toàn cầu.

Xuân Giao-Link gốc