11 năm trước, khi CEO của tập đoàn khí đốt nhà nước Nga Gazprom Alexei Miller khai trương một tòa nhà theo phong cách cung điện Ý xa hoa ở trung tâm St Petersburg để làm trụ sở cho bộ phận xuất khẩu của công ty, ông đã kỳ vọng một tương lại tươi sáng với doanh số bán hàng “khủng” tại châu Âu.

"Đây là biểu tượng. Châu Âu sẽ ngày càng cần khí đốt của Nga", ông Miller nói, ám chỉ đến các văn phòng mới hiện đại tại thành phố “châu Âu” nhất của Nga.

Tuy nhiên “hiện thực không như là mơ”, các văn phòng xa hoa đã trở thành biểu tượng cho sự suy thoái nhanh chóng của Gazprom. Tập đoàn này đã bị kéo xuống bởi sự mất mát gần như hoàn toàn các thị trường châu Âu sau khi cuộc chiến ở Ukraine làm rạn nứt mối quan hệ giữa Nga và phương Tây.

Tòa nhà văn phòng của công ty Gazprom Export tại Saint Petersburg, Nga, ngày 5/3/2025. (Ảnh: REUTERS/Anton Vaganov)

Theo một lãnh đạo của Gazprom và một nguồn tin khác biết về các cuộc thảo luận nội bộ tại Gazprom, công ty hiện đang cân nhắc việc rao bán cung điện này cùng với các bất động sản xa xỉ khác mà công ty sở hữu, do đang phải chịu khoản lỗ hàng tỷ USD và phải vật lộn để tiết kiệm.

Gazprom được cho là doanh nghiệp Nga chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi lệnh trừng phạt quốc tế sau khi Nga đưa quân tới Ukraine 3 năm trước. Mặc dù nền kinh tế Nga đã phục hồi, nhưng những dấu hiệu căng thẳng ngày càng tăng đã xuất hiện trong một số ngành công nghiệp. Reuters trước đây đã đưa tin rằng Tổng thống Vladimir Putin lo ngại vì chi tiêu quân sự lớn làm méo mó nền kinh tế nói chung.

Số lượng nhân viên tại Gazprom Export, từng là đơn vị thịnh vượng nhất của công ty, giám sát hoạt động bán khí đốt của Liên Xô và Nga sang châu Âu trong hơn nửa thế kỷ, đã giảm xuống chỉ còn vài chục nhân viên, hai nguồn tin trên cho biết với Reuters.

Con số này giảm so với 600 nhân viên cách đây 5 năm, thời kỳ đỉnh cao của xuất khẩu của Nga sang châu Âu.

Ông Alexei Grivach, từ Quỹ An ninh Năng lượng Quốc gia, tổ chức nghiên cứu thân Điện Kremlin, cho biết trọng tâm ít hấp dẫn hơn của Gazprom trong tương lai gần sẽ là cung cấp khí đốt cho nhiều hộ gia đình Nga hơn.

"Gazprom đã được giao nhiệm vụ xã hội là khí hóa và đảm bảo nguồn cung cấp khí đốt cho nền kinh tế và người dân với mức giá được kiểm soát thấp", ông nói.

Sa thải hàng loạt nhân sự

Hai nguồn tin cho Reuters biết CEO Miller hiện đã chấp thuận kế hoạch cắt giảm 1.500 việc làm tại trụ sở chính của công ty mẹ ở Nga và tòa nhà chọc trời cao nhất châu Âu, Trung tâm Lakhta do Anh thiết kế, cũng ở St Petersburg.

Việc sa thải tại trụ sở Gazprom vẫn chưa được công bố nhưng theo một trong những nguồn tin, nhân viên đã được yêu cầu chuẩn bị bài thuyết trình cá nhân về lý do tại sao họ nên giữ công việc của mình. Họ được yêu cầu viết mô tả chức năng công việc của mình trong trường hợp có sự chồng chéo.

Nguồn tin cho biết quá trình này dự kiến ​​sẽ hoàn tất trong vòng vài tuần.

Việc cắt giảm này tương đương với khoảng 40% nhân sự tại trụ sở chính của Gazprom, nhưng chỉ là một phần nhỏ trong lực lượng lao động gồm nửa triệu người của công ty này, trải rộng trên khắp nước Nga.

Theo một lãnh đạo cấp cao của công ty, ban quản lý đã đánh giá sai về mức độ kiên quyết của các thủ đô châu Âu. Bất chấp nỗi đau kinh tế do chi phí năng lượng tăng cao, EU vẫn không dỡ bỏ lệnh trừng phạt.

Các nhà xuất khẩu khí đốt của Mỹ nhanh chóng chuyển sang thay thế khí đốt của Nga tại châu Âu. Mỹ đã trở thành nhà xuất khẩu LNG lớn nhất sang lục địa này, với nguồn cung tăng gấp 3 lần kể từ năm 2021. Châu Âu vẫn mua khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) vận chuyển bằng đường biển của Nga, nhưng chủ yếu là từ các đối thủ của Gazprom.

Liên minh châu Âu đặt mục tiêu chấm dứt việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch của Nga vào năm 2027 và tổng lượng tiêu thụ khí đốt của liên minh đã giảm một phần do chuyển sang các nguồn năng lượng tái tạo.

Năm ngoái, Gazprom đã công bố khoản lỗ ròng 7 tỷ USD cho năm 2023, lần đầu tiên kể từ năm 1999, năm Tổng thống Putin lên nắm quyền. Công ty đã công bố một khoản lỗ khác trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 9 năm 2024, giai đoạn mới nhất có số liệu.

Giá cổ phiếu của Gazprom đã giảm vào giữa tháng 12 năm ngoái xuống mức thấp nhất kể từ tháng 1/2009, xuống còn 106,1 rúp, giảm hơn 1/3 kể từ đầu năm 2024.

Vài tháng sau khi công bố khoản lỗ hàng năm, năm ngoái Gazprom cho biết họ đang bán danh mục đầu tư bất động sản cao cấp bao gồm các khách sạn hạng sang nổi tiếng ở Moscow và Thung lũng hoa của Armenia.

Gazprom có ​​lịch sử lâu dài trong việc đầu tư vào bất động sản hạng sang, dùng để thưởng cho nhân viên bằng các kỳ nghỉ và tổ chức các hội nghị và sự kiện như Thế vận hội Olympic 2014.

Tác động từ sự trở lại của Tổng thống Mỹ Donald Trump

Sự trở lại Nhà Trắng của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã giúp giá cổ phiếu của Gazprom phục hồi lên khoảng 180 rúp nhờ hy vọng một thỏa thuận hòa bình nhanh chóng với Ukraine sẽ dẫn đến việc khôi phục hoạt động xuất khẩu sang châu Âu, Alpha Bank cho biết trong một lưu ý vào tháng trước.

Tuy nhiên, có rất ít dấu hiệu cho thấy lục địa này sẽ nhanh chóng quay trở lại với khí đốt của Nga, mặc dù tờ Financial Times đưa tin rằng một đồng minh lâu năm của ông Putin đang vận động Mỹ cho phép các nhà đầu tư khởi động lại đường ống Nord Stream 2 (Dòng chảy phương Bắc 2) trị giá 11 tỷ USD vận chuyển khí đốt từ Nga qua Đức. Đức cho biết họ sẽ tiếp tục chính sách độc lập khỏi năng lượng của Nga.

Ngay cả khi có nhu cầu thì Nord Stream cũng đã ngừng hoạt động và bị hư hỏng một phần.

Dữ liệu của Ủy ban Châu Âu cho thấy thị phần của Gazprom tại thị trường EU đã giảm từ mức hơn 35% trước lệnh trừng phạt của EU xuống còn 7%.

Theo tính toán của Sở giao dịch chứng khoán Moscow, Gazprom và Reuters, giá trị vốn hóa thị trường của công ty tính đến ngày 12/3 là khoảng 46 tỷ USD, giảm so với mức cao nhất mọi thời đại là 330,9 tỷ USD vào năm 2007.

Theo các nhà phân tích từ Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu tại Đại học Columbia, ngay cả khi đường ống Power of Siberia 2 được hoàn thành nhanh chóng thì khối lượng và giá cả có thể sẽ thấp hơn nhiều so với các lần xuất khẩu trước sang châu Âu.

"Đến năm 2030, doanh thu xuất khẩu khí đốt của Nga có thể giảm 55–80 phần trăm so với năm 2022, năm ngành khí đốt Nga đạt doanh thu cao kỷ lục, ở mức 165 tỷ đô la", họ cho biết trong một lưu ý nghiên cứu vào năm ngoái.

Theo Reuters

Thanh Tú-Link gốc