Có nhiều việc phải làm để mở lối đi mới cho doanh nghiệp nhỏ có thể “sinh tồn” trong bối cảnh còn những thách thức bủa vây. Trong đó, các vấn đề liên quan đến tiếp cận vốn vay, chính sách thuế hay ứng dụng công nghệ mới rất cần cải cách triệt để, hỗ trợ thực chất hơn nữa và vượt qua các rào cản.

Trong đề xuất mới đây, riêng với vấn đề về vốn, tín dụng và lãi suất, ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (Vasep), có lưu ý chính sách không chỉ cần có ưu đãi về hạn mức tín dụng và lãi suất thấp cho doanh nghiệp (DN) tư nhân, đặc biệt là DN nhỏ, DN ngành nông nghiệp mà cần đảm bảo sự công bằng trong cơ hội tiếp cận vốn.

Nới rộng các khả năng tiếp cận vốn

Để thực hiện chính sách này, theo ông Nam, phải quy định huy động sự tham gia tích cực của các quỹ hiện có do Nhà nước quản lý cùng các ngân hàng thương mại. Hơn thế nữa, cần sửa đổi điều kiện cho vay đối với nhóm DN tư nhân, đặc biệt DN nhỏ, siêu nhỏ và các DN - hộ gia đình ngành nông nghiệp để nới rộng các khả năng tiếp cận vốn vay đối với nhóm này.

Các DN nhỏ trong ngành nông nghiệp rất cần được hỗ trợ thực chất để đầu tư máy móc và ứng dụng công nghệ mới.

“Thay vì chỉ những tài sản nào được cấp quyền sở hữu và ghi vào giấy (chứng nhận quyền sử dụng đất…) mới cho đăng ký tài sản thế chấp (Điều 25, 44 nghị định 99/2022/NĐ-CP), để làm điều kiện vay vốn thì có thể xem xét đến cả tài sản đã đầu tư, tài sản hình thành trong tương lai và tín chấp”, vị tổng thư ký của Vasep đề xuất.

Còn đứng ở góc độ tổ chức triển khai chính sách tín dụng trên địa bàn Tp.HCM, ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước khu vực 2, nói rằng việc tập trung vốn cho lĩnh vực sản xuất kinh doanh là rất quan trọng trong lúc này. 

Theo ông Lệnh, tính riêng tổng dư nợ cho vay đối với sản xuất và tiêu dùng trong 2 tháng đầu của năm 2025 đã chiếm 75% trong tổng dư nợ tín dụng trên địa bàn. Phía ngân hàng cũng đã giải ngân đối với gói thủy sản, lâm sản với tổng doanh số lũy kế trên 3.000 tỷ đồng. 

“Việc điều hành linh hoạt hạn mức tín dụng, trong đó cho phép các tổ chức tín dụng hoạt động hiệu quả chủ động tăng trưởng tín dụng, nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu vốn cho DN. Bên cạnh đó, việc đảm bảo lãi suất ổn định và ở mức thấp để hỗ trợ cho DN”, ông Lệnh chia sẻ.

Mặc dù vậy, cũng nên nhắc lại kết quả khảo sát gần đây của Hiệp hội DN Tp.HCM (Huba), đó là có tới 37% DN thiếu vốn kinh doanh và 59,8% DN đề nghị được hỗ trợ vốn tín dụng, giảm lãi suất.

Chính vì thế, để hỗ trợ các DN nhỏ và vừa trong vấn đề vốn vay, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Huba, mong rằng cần có sự tăng cường minh bạch trong xét duyệt tín dụng, cũng như tiếp tục cải thiện quỹ bảo lãnh tín dụng đi vào thực chất hơn.

Ngoài những khúc mắc liên quan đến tiếp cận nguồn vốn, thực tế cho thấy vẫn còn những thách thức bủa vây đối với các DN nhỏ vừa vừa, điển hình như các vấn đề liên quan đến chính sách thuế, ứng dụng công nghệ mới, chuyển đổi số…Và để “sinh tồn” đang cần mở lối cho họ có những bước đi mới vững chắc hơn.

Như về chính sách thuế, theo ông Nguyễn Ngọc Hòa, các DN tư nhân nhỏ và siêu nhỏ có trình độ quản trị còn hạn chế, vốn mỏng nên áp dụng chính sách thuế đơn giản nhất, dễ thực hiện nhất, bớt tốn kém chi phí nhất và ưu tiên xử lý hành chính và bồi thường thay cho xử lý hình sự.

Riêng ở góc độ ngành thủy sản, theo đề xuất của ông Nguyễn Hoài Nam, nên ưu đãi thuế cho các DN nhỏ, các DN ngành nông nghiệp - thủy sản để họ dùng nguồn thặng dư phát triển DN, đóng góp cho xã hội.

Ông Nam cho rằng cần triệt để cải cách công tác hoàn thuế Giá trị gia tăng, tránh việc hoàn thuế quá chậm và kéo dài như hiện nay làm DN quy mô nhỏ cạn kiệt nguồn vốn kinh doanh. Việc xử lý vi phạm (như với các DN nợ thuế hoặc chậm nộp thuế) cũng cần được áp dụng công bằng hoặc tương tự khi cơ quan thuế chậm hoàn thuế Giá trị gia tăng cho DN.

Mặt khác, vị tổng thư ký của Vasep nêu rõ chính sách thuế Thu nhập DN cũng xem xét không thể cào bằng một con số áp dụng chung giống nhau giữa DN “đại bàng” và các DN nhỏ, rất nhỏ hoặc thuộc nhóm nông nghiệp-thủy sản. Cần có các mức ưu đãi khác nhau để tạo động lực cho các DN nhỏ, DN lĩnh vực nông nghiệp.

Vượt qua rào cản ứng dụng công nghệ

Hoặc với vấn đề đổi mới công nghệ, chuyển đổi số cũng cho thấy những thiệt thòi của các DN nhỏ rất cần được hỗ trợ, gỡ khó. Đơn cử với Trí tuệ nhân tạo (AI) - một xu hướng công nghệ mới đang thịnh hành hiện nay đòi hỏi các DN Việt phải nắm bắt, thế nhưng phần lớn DN nhỏ và vừa vẫn chưa sẵn sàng thậm chí là lúng túng khi ứng dụng AI.

Như dữ liệu được Công ty Misa (chuyên cung cấp các giải pháp chuyển đổi số) đưa ra hồi năm 2024 cho thấy có đến 97% DN nhỏ và vừa ở Việt Nam gặp một số vấn đề để ứng dụng AI (như chi phí cao, hạn chế lưu trữ dữ liệu, thiếu đồng bộ vận hành…).

Đứng ở góc độ chuyên gia marketing, Ts. Soumik Parida, chỉ rõ dù sở hữu tiềm năng to lớn, việc ứng dụng AI tại Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức đáng kể. Chi phí tích hợp cao là một trong những rào cản lớn nhất, đặc biệt đối với DN nhỏ và vừa, vốn thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận các công nghệ AI tiên tiến. Hạn chế về tài chính tiếp tục kìm hãm tốc độ phổ biến AI trên toàn bộ mặt bằng kinh doanh tại Việt Nam.

Tuy nhiên, theo Ts. Soumik Parida, nhiều thương hiệu Việt đang dần vượt qua những trở ngại này bằng cách xây dựng quan hệ hợp tác chiến lược với các nhà cung cấp công nghệ AI, đồng thời tận dụng những công cụ AI có chi phí hợp lý và dễ tiếp cận hơn. 

“Những hướng tiếp cận này không chỉ giảm bớt rào cản gia nhập mà còn đẩy nhanh tốc độ ứng dụng AI, giúp DN nhỏ và vừa của Việt Nam duy trì tính cạnh tranh trong thị trường kỹ thuật số đang phát triển nhanh chóng”, Ts. Parida nói.

Và theo vị chuyên gia này, với 89% DN Việt Nam tích hợp AI vào chiến lược marketing, công nghệ này không còn là viễn cảnh tương lai mà đã trở thành động lực cốt lõi cho thành công của thương hiệu. AI mở ra những cơ hội đột phá như siêu cá nhân hóa và tự động hóa sáng tạo, tuy nhiên DN vẫn phải đối mặt với những thách thức về chi phí, chuyên môn và vấn đề đạo đức trong quá trình triển khai.

Không chỉ với ứng dụng AI, xét về việc phát triển công nghệ, một trong những hạn chế của DN nhỏ và là nguồn lực tài chính có hạn. Cho nên, điều mong mỏi của họ là vượt qua các rào cản khi ứng dụng công nghệ mới, cũng như được hỗ trợ một cách thực chất hơn về chuyển đổi số, nghiên cứu và phát triển (R&D), đổi mới công nghệ. 

Chẳng hạn như ở một số ngành hàng chủ lực cần thành lập “quỹ phát triển công nghệ” (là mô hình đã thành công ở một số nước) phù hợp với các nhóm ngành hàng xuất khẩu, đặc biệt là ngành nông nghiệp. Ý tưởng là quỹ này được trích theo tỷ lệ % trên số lượng XK. Theo giới chuyên gia, quỹ này sẽ là cánh tay hỗ trợ thêm nguồn lực cho công nghệ, đổi mới sáng tạo, kết nối các sức mạnh đầu tư và thị trường đến với các DN nhỏ và vừa.

 Thế Vinh-Link gốc