Chỉ sau 3 tháng cầm quyền, chính sách thuế quan của ông Trump đã khiến tăng trưởng Mỹ lao dốc, rủi ro suy thoái tăng vọt. Liệu nước Mỹ có tránh được một cú sốc kinh tế mới?
Hoạt động tại cảng hàng hóa Long Beach ở California, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo Wall Street Journal ngày 14/4, chỉ sau ba tháng cầm quyền của Tổng thống Donald Trump, bức tranh kinh tế Mỹ đã có những thay đổi đáng kể, với triển vọng tăng trưởng giảm sút và nguy cơ suy thoái gia tăng. Dựa trên kết quả khảo sát từ các nhà kinh tế do Wall Street Journal thực hiện, chính sách thuế quan của chính quyền Trump đang gây ra những lo ngại sâu sắc về sự ổn định của nền kinh tế.
Cuộc khảo sát cho thấy các nhà kinh tế đã cắt giảm đáng kể dự báo tăng trưởng GDP của Mỹ. Ước tính trung bình cho thấy GDP chỉ tăng 0,8% trong năm nay so với cùng kỳ năm trước, giảm mạnh so với mức dự báo 2% vào tháng 1 vừa qua. Nếu dự báo này chính xác, 2025 sẽ là năm kinh tế tồi tệ nhất của Mỹ kể từ năm 2020, khi đại dịch COVID-19 gây ra một cuộc suy thoái ngắn nhưng sâu sắc.
Đáng chú ý, các nhà kinh tế cũng đã tăng ước tính khả năng suy thoái trong 12 tháng tới lên 45%, tăng gấp đôi so với mức 22% được đưa ra vào tháng 1 năm nay. Ông Joseph Davis, nhà kinh tế trưởng tại Vanguard, nhận định: "Chúng ta đang phải đối mặt với suy thoái".
Cổ phiếu đã bán tháo và lợi suất trái phiếu đã tăng kể từ ngày 2 tháng 4 để ứng phó với cuộc chiến thương mại. Đại học Michigan cho biết hôm thứ Sáu rằng cuộc khảo sát về tâm lý người tiêu dùng của họ đã giảm xuống một trong những mức thấp nhất trong một thập kỷ và kỳ vọng lạm phát của hộ gia đình đạt mức cao nhất kể từ đầu những năm 1980.
Nguyên nhân chính dẫn đến sự thay đổi này là chính sách thuế quan của Tổng thống Trump. Việc áp thuế 10% đối với hàng nhập khẩu và thuế quan "có đi có lại" đối với các quốc gia khác, được công bố vào ngày 2/4 đã gây ra những lo ngại về tác động tiêu cực đến thương mại và tăng trưởng kinh tế.
Mặc dù Tổng thống Trump sau đó đã tạm dừng thuế quan "có đi có lại" trong 90 ngày và miễn thuế đối với một số sản phẩm điện tử, nhưng sự không chắc chắn về chính sách thương mại của ông vẫn tiếp tục gây ra lo ngại.
Nhưng sự bất ổn đặc biệt cao ở thời điểm hiện tại vì cách tiếp cận áp thuế thất thường của Tổng thống Trump, nhằm mục đích nhanh chóng tái cấu hình chuỗi cung ứng toàn cầu phức tạp đã được hình thành trong nhiều thập kỷ.
Nhưng sự bất ổn đặc biệt cao ở thời điểm hiện tại vì cách tiếp cận áp thuế thất thường của Tổng thống Trump, nhằm mục đích nhanh chóng tái cấu hình chuỗi cung ứng toàn cầu phức tạp đã được hình thành trong nhiều thập kỷ.
Không ai, - kể cả chính Tổng thống Trump- biết kết quả cuối cùng. Các cố vấn hàng đầu của chính quyền Trump bao gồm Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã trấn an Phố Wall rằng thuế quan nhằm mục đích tạo đòn bẩy cho Mỹ trong các cuộc đàm phán với các đối tác thương mại. Bản thân Tổng thống Trump đã ám chỉ rằng thuế quan của ông sẽ không thay đổi trước khi tạm dừng thuế quan vào giữa tuần trước và sau đó nói với các phóng viên rằng thuế quan cao hơn có thể quay trở lại nếu các thỏa thuận thương mại không đạt được.
Sự không chắc chắn này được phản ánh rõ nét trong phạm vi dự báo tăng trưởng GDP năm 2025 của các nhà kinh tế. Amy Crews Cutts dự báo mức giảm 2% dựa trên tâm lý tiêu dùng và kinh doanh giảm mạnh và bằng chứng từ khách hàng cho thấy thuế quan đang gây ra các vấn đề về chuỗi cung ứng. Nhưng James F. Smith của EconForecaster dự báo mức tăng trưởng 3,1% với giả định Tổng thống Trump sẽ nhanh chóng hủy bỏ bất kỳ mức thuế quan nào vì chúng "quá vô lý".
Nhìn chung, các nhà kinh tế dự báo mức thuế quan trung bình của Mỹ sẽ tăng khoảng 19 điểm phần trăm vào năm 2025. Vào tháng 1, họ đã giả định mức tăng 10 điểm phần trăm. Theo Tax Foundation, mức thuế quan thực tế trung bình năm ngoái là khoảng 2,4%. Họ cũng ước tính rằng thuế quan mới sẽ làm giảm 1,2 điểm phần trăm trong mức tăng trưởng GDP năm 2025 và làm tăng 1,1 điểm phần trăm vào lạm phát.
Kết quả là, các nhà kinh tế hiện dự báo giá tiêu dùng sẽ tăng 3,6% vào tháng 12/2025 so với cùng kỳ năm trước, tăng so với 2,7% vào tháng 1. Điều này có thể gây áp lực lên Cục Dự trữ Liên bang (Fed) trong việc đưa ra quyết định về lãi suất. Mặc dù các nhà kinh tế dự báo Fed sẽ cắt giảm lãi suất vào cuối năm 2025 và năm 2026, nhưng triển vọng này có thể bị ảnh hưởng bởi áp lực lạm phát.
Ngoài ra, các nhà kinh tế cũng nâng dự báo trung bình về tỷ lệ thất nghiệp cuối năm nay lên 4,7% từ mức 4,3% vào tháng 1. Ông Mike Cosgrove của The Econoclast, người từng dự đoán thuế quan của Tổng thống Trump sẽ không ảnh hưởng đến tăng trưởng, giờ nhận định: "Đây là cú sốc lớn đối với toàn bộ nền kinh tế toàn cầu".
Sự thay đổi nhanh chóng trong chính sách thuế quan của chính quyền Trump đã gây ra sự bất ổn lớn cho các nhà kinh tế và thị trường tài chính. Việc áp thuế rồi lại tạm dừng thuế quan đã khiến các nhà kinh tế phải liên tục điều chỉnh dự báo của mình.
Tổng thống Trump đã thừa nhận rằng thuế quan có thể gây ra suy thoái, nhưng cho biết ông không muốn gây ra một cuộc khủng hoảng. Tuy nhiên, sự không chắc chắn về chính sách thương mại của chính quyền Trump có thể tiếp tục gây ra những tác động tiêu cực đến nền kinh tế Mỹ trong thời gian tới.
Vũ Thanh/Báo Tin tức
Link gốc