Các thông báo thuế quan được chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra trong tháng 4 này đã gây ra những xáo trộn lớn chưa từng có đối với lĩnh vực vận tải container quốc tế - vốn là mắt xích thiết yếu trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tình trạng tàu rỗng, giá cước dao động mạnh và xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng đang tái định hình lại dòng chảy thương mại thế giới.
Trong 3 tuần đầu tháng 4, các tuyến vận tải biển lớn đến Mỹ, đặc biệt là các tuyến xuyên Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, đều ghi nhận lượng hàng hóa sụt giảm rõ rệt. Giới chuyên gia vận tải cho biết, tàu container trong thời gian nói trên chỉ lấp đầy khoảng 50% công suất. Nguyên nhân là do tâm lý lo ngại trước gói thuế đối ứng từ Mỹ khiến các nhà xuất khẩu buộc phải tạm dừng kế hoạch vận chuyển hàng hóa đến Mỹ. Chuyên gia Alexandre Charpentier tại công ty Roland Berger cho biết: "Các DN trì hoãn việc vận chuyển hàng hóa đến Mỹ để chờ đợi xem các mức thuế nhập khẩu phổ quát 10% của chính quyền Tổng thống Trump sẽ được triển khai như thế nào”.
Tình trạng này khiến giá cước vận tải container từ châu Á sang Mỹ giảm sâu. Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Trump tuyên bố tạm hoãn mức thuế nhập khẩu cao với phần lớn đối tác thương mại trong vòng 90 ngày (trừ Trung Quốc), hoạt động vận tải biển chứng kiến sự thay đổi chóng mặt. “Tính đến tuần trước, tình hình lại đảo chiều. Các DN muốn vận chuyển càng nhiều hàng hóa đến Mỹ càng tốt, họ bắt đầu xả kho và xảy ra tình trạng tranh giành chỗ trống trên tàu. Điều này khiến giá cước vận tải biến động trong ngắn hạn” - chuyên gia Charpentier cho hay.
Theo chỉ số Freightos Baltic Index, giá cước container từ châu Á đến bờ Tây nước Mỹ tăng khoảng 10% lên mức 2.465 USD/ container 40 feet (FEU) trong tuần kết thúc ngày 11/4. Trong cùng thời gian này, giá cước container tuyến châu Á đến bờ Đông Mỹ cũng tăng 3% lên 3.647 USD/FEU. Trong khi đó, giá cước từ Thượng Hải - trung tâm xuất khẩu lớn nhất Trung Quốc, giảm 16% do ảnh hưởng từ các gói thuế mới của Mỹ. Tuy nhiên, diễn biến không đồng đều giữa các thị trường phản ánh sự tái cấu trúc rõ nét của chuỗi cung ứng.
Chính sách thuế quan mới của Mỹ có thể buộc các DN trên thế giới phải điều chỉnh lại chiến lược chuỗi cung ứng. Theo cảnh báo mới nhất của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), nếu ông Trump thực thi gói thuế đối ứng sau thời gian tạm hoãn 90 ngày, kết hợp với sự bất định chung về chính sách thương mại sẽ khiến khối lượng hàng hóa giao dịch toàn cầu giảm tới 1,5% trong năm nay. Thậm chí, thương mại song phương giữa Mỹ và Trung Quốc có thể sụt giảm tới 81%.
Bên cạnh ảnh hưởng từ thuế quan, ngành vận tải biển còn phải đối mặt với nhiều rủi ro khác. Một trong số đó là căng thẳng tại Biển Đỏ, khiến nhiều hãng tàu buộc phải tránh di chuyển qua kênh đào Suez và đi vòng qua Mũi Hảo Vọng, làm tăng thời gian vận chuyển lên tới 20 ngày. Tuy nhiên, chuyên gia Charpentier nói rằng việc điều chỉnh luồng vận tải sang các điểm đến mới “sẽ cần thời gian”.
Công ty phân tích dữ liệu logistics Vizion dự báo nửa cuối năm 2025 sẽ là giai đoạn khó khăn với ngành vận tải biển. “Chúng tôi dự đoán sẽ xảy ra một trong những đợt gián đoạn lớn nhất của ngành vận tải container kể từ sau đại dịch Covid-19” - báo cáo của Vizion nhấn mạnh.