Chỉ ba năm sau khi ra mắt rầm rộ với tham vọng đưa Nhật Bản trở lại đường đua công nghệ bán dẫn, startup chip JS Foundry đã đệ đơn xin phá sản. Câu chuyện của JS Foundry phản ánh bức tranh toàn cảnh về ngành công nghiệp bán dẫn đang chịu áp lực nặng nề từ Trung Quốc và những biến động toàn cầu.

Từ startup “ôm mộng lớn”... đến món nợ 110 triệu USD

Thành lập vào tháng 12/2022, JS Foundry, còn được biết đến với tên gọi JS Fab, là một startup bán dẫn có trụ sở tại Tokyo, được hậu thuẫn bởi các tổ chức tài chính gắn với chính phủ Nhật Bản, trong đó có quỹ đầu tư của Ngân hàng Phát triển Nhật Bản. Hai nhà sáng lập chính là Mercuria Investment và Sangyo Sosei Advisory.

JS Foundry ra đời trong bối cảnh Nhật Bản nỗ lực phục hồi vị thế công nghệ của mình, sau nhiều năm bị lép vế trước Hàn Quốc, Đài Loan và Trung Quốc. Công ty tập trung vào lĩnh vực sản xuất bán dẫn công suất, thành phần then chốt trong thiết bị điện tử hiện đại như xe điện (EV), máy công nghiệp và đồ gia dụng thông minh.

Với sự hỗ trợ từ chính phủ và một nhà máy được cải tạo từ cơ sở cũ của hãng chip Mỹ On Semiconductor, JS Foundry được kỳ vọng sẽ trở thành trụ cột nội địa trong một ngành công nghiệp chiến lược mà Nhật Bản coi là mấu chốt cho an ninh kinh tế và quốc phòng.

Thành công ban đầu của công ty khá ấn tượng. Trong năm tài chính 2023, doanh thu JS Foundry đạt 10 tỷ yên (tương đương gần 68 triệu USD). Tuy nhiên, những dấu hiệu bất ổn bắt đầu xuất hiện khi mối quan hệ sản xuất với On Semiconductor kết thúc sau khi hãng Mỹ thoái lui khỏi thị trường Nhật Bản vào cuối năm 2022.

Thành lập vào tháng 12/2022, JS Foundry có trụ sở đặt tại Shimbashi, Minato-ku, Tokyo (Ảnh: JPtimes)

Bước sang năm 2024, doanh thu của công ty lao dốc mạnh, chỉ còn 2,6 tỷ yên (khoảng 17,6 triệu USD). Dòng tiền âm kéo dài khiến công ty không thể xoay xở với các nghĩa vụ tài chính, trong khi các gói trợ cấp từ chính quyền trung ương và địa phương dù được lên kế hoạch nhưng đến quá muộn.

Trong một nỗ lực giảm chi phí vận hành, JS Foundry đã tiếp quản một nhà máy cũ 41 năm tuổi tại tỉnh Niigata, từng thuộc sở hữu của On Semiconductor. Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng này không đáp ứng được các yêu cầu khắt khe trong quy trình sản xuất thiết bị silicon carbide (SiC), dòng bán dẫn công suất cao được sử dụng ngày càng phổ biến trong xe điện và trạm sạc.

Thêm vào đó, sự chững lại của thị trường EV toàn cầu do lãi suất tăng, cắt giảm trợ cấp và hạ tầng sạc chưa hoàn thiện đã khiến các nhà sản xuất ô tô cắt giảm đơn hàng chip, giáng đòn mạnh vào JS Foundry.

Mới đây, công ty chính thức nộp đơn xin bảo hộ phá sản lên Tòa án Quận Tokyo, để lại khoản nợ chưa thanh toán ước tính 110 triệu USD.

Trung Quốc – nhân tố thúc đẩy khủng hoảng

Một trong những nguyên nhân lớn khiến mô hình kinh doanh của JS Foundry đổ vỡ là sự trỗi dậy mạnh mẽ của các nhà sản xuất chip Trung Quốc. Được chính phủ hậu thuẫn mạnh mẽ và sở hữu quy mô sản xuất lớn, các công ty Trung Quốc đã tràn ngập thị trường với linh kiện bán dẫn giá rẻ.

Nhân viên vận hành máy móc trong xưởng sản xuất bán dẫn tại huyện Tứ Dương, thành phố Tô Châu, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc (Ảnh: Getty Images)

Khác với mô hình “chuyên sâu – chất lượng cao” của Nhật, các đối thủ Trung Quốc theo đuổi mô hình tích hợp theo chiều dọc và tối ưu hóa chi phí, nhờ đó giành được thị phần nhanh chóng trong các phân khúc phổ thông. Do đó, JS Foundry đã không thể theo kịp về cả giá thành, tốc độ đổi mới lẫn quy mô.

Dù đã nỗ lực tìm kiếm liên minh vốn với các nhà đầu tư nước ngoài tiến vào thị trường SiC, lĩnh vực được coi là “tương lai của bán dẫn công suất” nhờ hiệu suất điện năng vượt trội. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán đổ vỡ vào đầu năm 2025, chính thức khép lại cánh cửa cuối cùng cho startup này.

Sự sụp đổ của JS Foundry không phải là hiện tượng đơn lẻ. Ngành bán dẫn toàn cầu đang đối mặt với nhiều thách thức mang tính hệ thống.

Tại Nhật Bản, Rohm, một trong những công ty bán dẫn lớn nhất nước vừa báo lỗ ròng lần đầu tiên sau hơn một thập kỷ, phần lớn do các khoản đầu tư không hiệu quả vào lĩnh vực bán dẫn SiC.

Trong khi đó, tại Mỹ, Wolfspeed, công ty chuyên về SiC cũng nộp đơn xin phá sản vào tháng trước. Kéo theo là khoản lỗ lớn và tạm dừng kế hoạch mở rộng sản xuất SiC vốn dự kiến khởi động vào cuối năm nay của Renesas Electronics (Nhật Bản), vốn là nhà tài trợ tài chính của Wolfspeed.

Điểm chung giữa các công ty này là cùng phải đối mặt với chi phí đầu tư cao, thị trường biến động, cạnh tranh ngày càng khốc liệt, đặc biệt từ Trung Quốc, nơi công nghệ đang tiến nhanh nhờ chính sách ưu đãi nội địa và quy mô khổng lồ.

Vụ phá sản của JS Foundry không chỉ là cú sốc đối với ngành bán dẫn Nhật Bản, mà còn là lời cảnh tỉnh về rủi ro đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao vốn đòi hỏi chi phí lớn, tốc độ đổi mới nhanh và khả năng thích ứng toàn diện với những biến động địa chính trị, và kinh tế vĩ mô.

Dưới áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các cường quốc công nghệ toàn cầu, câu chuyện của JS Foundry gợi lên một câu hỏi trọng yếu: Liệu các nhà sản xuất bán dẫn có thể bắt kịp tốc độ đổi mới để làm chủ cuộc chơi công nghệ trong kỷ nguyên mới, hay sẽ tiếp tục bị Trung Quốc qua mặt trong cuộc đua công nghệ thế kỷ 21?

Theo TheStreet

Minh Huệ-Link gốc