Việc Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đạt được thỏa thuận thương mại khung vào ngày 27/7 tại Scotland đã ngay lập tức làm dấy lên những phản ứng trái chiều trong nội bộ châu Âu.

Theo thỏa thuận được ký kết giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, Mỹ sẽ áp dụng mức thuế 15% đối với gần như toàn bộ hàng hóa xuất khẩu từ EU sang thị trường Mỹ, bao gồm cả ô tô, tức cao gấp 3 lần mức thuế trung bình hiện tại là 4,8%.

Thỏa thuận này giúp tránh được kịch bản áp thuế trừng phạt lên tới 30% nếu hai bên không đạt được đồng thuận trước hạn chót ngày 1/8 mà ông Trump đưa ra.

Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt tay Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen sau khi công bố thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và EU tại Turnberry, Scotland, vào ngày 27/7/2025. (Ảnh: Evelyn Hockstein/Reuters)

Trong khi Đức và Ý ủng hộ thỏa thuận này vì đã ngăn chặn một cuộc đối đầu thương mại nghiêm trọng hơn, thì sự im lặng của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và loạt chỉ trích mạnh mẽ từ các quan chức cấp cao Pháp cho thấy những rạn nứt đáng kể trong nội bộ EU.

Thủ tướng Đức Friedrich Merz tuyên bố thỏa thuận đã giúp "tránh được sự leo thang không cần thiết trong quan hệ thương mại xuyên Đại Tây Dương", mặc dù thừa nhận nền kinh tế Đức sẽ phải chịu "tổn thất đáng kể" từ các mức thuế mới. “Chúng ta không thể kỳ vọng sẽ đạt được điều gì hơn”, ông Merz  nói.

Thủ tướng Ý Giorgia Meloni cho rằng thỏa thuận đã tránh được “những hậu quả có khả năng tàn phá”, đồng thời lưu ý rằng Rome sẽ cần “nghiên cứu kỹ lưỡng chi tiết” của văn kiện này. Phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh ở Ethiopia, bà Meloni cảnh báo rằng một cuộc leo thang thương mại giữa Mỹ và châu Âu sẽ mang lại “những hậu quả khó lường”.

Trong khi đó, Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez bày tỏ sự ủng hộ “không mấy hào hứng” đối với thỏa thuận.

Trong khi một số lãnh đạo hoan nghênh thỏa thuận vì giúp tránh được một cuộc chiến thương mại quy mô lớn, thì Thủ tướng Pháp François Bayrou lại gọi đây là một "ngày đen tối" đối với EU.

“Đó là một ngày đen tối khi một liên minh của những con người tự do, được gắn kết để khẳng định các giá trị chung và bảo vệ lợi ích chung, lại phải chấp nhận khuất phục”, ông Bayrou viết trên mạng xã hội X vào ngày 28/7.

Phản ứng thị trường và căng thẳng chính trị

Ngay sau khi thông tin về thỏa thuận được công bố, thị trường chứng khoán châu Âu bật tăng mạnh, với chỉ số Dax của Đức tăng 0,86% và Cac 40 của Pháp tăng 1,1%, đưa chỉ số toàn châu Âu Stoxx 600 lên mức cao nhất kể từ cuối tháng 3.

Tuy nhiên, đà tăng nhanh chóng đảo chiều sau khi Pháp công khai phản đối thỏa thuận. Các chỉ số lớn đều kết phiên giảm điểm trong ngày 28/7, trong khi Phố Wall gần như đi ngang. Đồng euro cũng giảm gần 1% so với USD, xuống còn 1,163.

Thủ tướng Pháp François Bayrou chỉ trích thỏa thuận thương mại mới giữa Mỹ vè EU (Ảnh: AP)

Bộ trưởng phụ trách các vấn đề châu Âu của Pháp, ông Benjamin Haddad, tuyên bố trên X rằng “tình trạng hiện tại là không thể chấp nhận và không thể duy trì lâu dài”, đồng thời kêu gọi EU kích hoạt "cơ chế chống cưỡng ép", cho phép đáp trả bằng các biện pháp phi thuế quan.

Bộ trưởng Thương mại Pháp Laurent Saint-Martin chỉ trích cách EU xử lý các cuộc đàm phán và cho rằng Brussels đã sai lầm khi không đáp trả từ sớm trong cuộc “giằng co quyền lực” do ông Trump khởi xướng.

“Ông Donald Trump chỉ hiểu ngôn ngữ của sức mạnh. Lẽ ra chúng ta nên thể hiện khả năng trả đũa sớm hơn. Có thể khi đó, thỏa thuận đã khác”, ông Saint-Martin phát biểu trên đài France Inter.

Ngân hàng Berenberg của Đức nhận định thỏa thuận đã giúp chấm dứt “tình trạng bất ổn nghiêm trọng”, nhưng đồng thời cũng là một chiến thắng dành cho Tổng thống Trump.

“Việc đạt được thỏa thuận là điều đáng mừng. Nhưng xét trên hai khía cạnh quan trọng, kết quả vẫn tệ hơn rất nhiều so với tình hình trước khi ông Trump khởi động vòng chiến tranh thương mại mới hồi đầu năm”, nhà kinh tế trưởng Holger Schmieding của Berenberg viết trong bản ghi chú gửi khách hàng.

“Các mức thuế bổ sung của Mỹ sẽ gây tổn hại cho cả Mỹ lẫn EU. Với châu Âu, thiệt hại xảy ra gần như ngay lập tức. Đây là một thỏa thuận bất đối xứng: Mỹ được phép tăng mạnh thuế nhập khẩu từ EU, đồng thời còn giành thêm nhiều nhượng bộ từ phía châu Âu. Với tư duy tổng bằng không rõ ràng, Trump có thể coi đây là một chiến thắng”, ông Schmieding viết.

Ngân hàng UniCredit của Ý cũng cho rằng Mỹ là bên thắng cuộc trong thỏa thuận này. “Đây có phải là một thỏa thuận tốt cho EU không? Có lẽ là không. Kết quả hết sức bất cân xứng và khiến mức thuế của Mỹ đối với hàng hóa châu Âu cao hơn rất nhiều so với thuế EU áp cho hàng hóa Mỹ”, UniCredit nhận định.

Thuế suất 15% và các điều khoản cụ thể

Theo tiết lộ từ các quan chức cấp cao EU, mức thuế 15% sẽ được áp dụng cho khoảng 70% hàng hóa xuất khẩu từ EU sang Mỹ. Tuy nhiên, một số ngành hàng quan trọng sẽ được miễn thuế hoặc áp dụng mức thuế suất thấp hơn.

Cụ thể, các lĩnh vực như phụ tùng máy bay, một số hóa chất, thiết bị bán dẫn, nút chai dùng trong chai rượu và vật liệu lát sàn sẽ được hưởng mức thuế bằng 0. Ngành dược phẩm EU sẽ tạm thời được miễn thuế cho đến khi Mỹ hoàn tất cuộc điều tra an ninh quốc gia theo Mục 232. Trong trường hợp Mỹ áp thuế với dược phẩm EU, mức thuế sẽ không vượt quá 15%.

Tổng thống Trump đã bắt đầu đàm phán bằng yêu cầu mức thuế 30%, sau đó giảm xuống 21%, rồi chốt ở mức 15% sau các cuộc thương lượng được mô tả là “rất căng thẳng”.

Thỏa thuận này được đánh giá là cú giải cứu lớn cho các nước có ngành dược phẩm phát triển như Bỉ, Đức, Đan Mạch và Ireland – những nước từng đối mặt nguy cơ chịu mức thuế lên tới 200% vào năm 2026 nếu không có thỏa thuận.

Một số lĩnh vực quan trọng khác như thép, rượu vang và rượu mạnh vẫn đang tiếp tục được đàm phán. Đáng chú ý, thuế đối với thép sẽ vẫn giữ ở mức 50% cho đến khi hai bên đạt được một thỏa thuận mới dựa trên hạn ngạch.

“Mỹ đang rất cần loại thép chuyên dụng chất lượng cao của chúng ta”, Cao ủy Thương mại EU Maroš Šefčovič cho biết ngày 28/7.

Về nông sản, các rào cản đối với thực phẩm Mỹ vẫn sẽ được duy trì, ngoại trừ một số sản phẩm không sản xuất tại EU như các loại hạt, cá chế biến, một số sản phẩm sữa và thức ăn cho thú cưng – đang được đưa vào danh sách miễn thuế và sẽ hoàn thiện trong những ngày tới.

Danh mục rượu vang và rượu mạnh vẫn còn đang được thương lượng, và các quan chức kỳ vọng sẽ mở rộng danh sách các sản phẩm được miễn thuế trong những tuần tới.

Theo The Guardian

Link gốc