Trong một động thái đảo ngược đáng ngạc nhiên sau nhiều năm siết chặt công nghệ đối với Trung Quốc, tháng trước Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cho phép Nvidia nối lại việc bán một loại chip AI quan trọng, được thiết kế riêng cho thị trường Trung Quốc.

Tuy nhiên, thay vì ăn mừng, phản ứng của Bắc Kinh lại khá lạnh nhạt, dù lâu nay vẫn kêu gọi Washington nới lỏng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu nghiêm ngặt. Trong những tuần sau bước ngoặt chính sách này, giới chức Trung Quốc gọi con chip này là mối đe dọa an ninh, triệu tập Nvidia để yêu cầu giải trình và khuyến cáo doanh nghiệp trong nước hạn chế sử dụng.

Thái độ hờ hững ấy phản ánh nỗ lực của Bắc Kinh nhằm xây dựng chuỗi cung ứng bán dẫn tự chủ, cũng như sự tự tin vào tốc độ phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp chip nội địa. Nhưng đồng thời, nó cũng mang màu sắc chính trị.

CEO của Nvidia Jensen Huang đang cầm Grace Blackwell NVLink72. (Ảnh: Patrick T. Fallon/AFP/Getty Images)

Dù đã đạt nhiều tiến bộ, Trung Quốc vẫn cần chip và công nghệ Mỹ. Các chuyên gia cho rằng Huawei đã phát triển dòng chip có hiệu năng ngang ngửa, thậm chí vượt trội so với con chip Nvidia vừa được chấp thuận, song Trung Quốc vẫn muốn tiếp cận các bộ xử lý AI tiên tiến hơn, vốn tiếp tục bị cấm xuất khẩu theo quy định của Mỹ.

Ông Xiang Ligang, Tổng giám đốc một hiệp hội công nghệ tại Bắc Kinh và là cố vấn của Bộ Công nghiệp & Công nghệ thông tin, cho rằng kể từ khi Tổng thống Trump lần đầu áp đặt hạn chế lên Huawei trong nhiệm kỳ trước, công nghệ chip của Trung Quốc đã tiến những bước dài, được thúc đẩy bởi sự bức xúc ngày càng gia tăng với các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Washington.

“Chúng tôi có khả năng này, chứ không phải như họ tưởng rằng nếu bị chặn thì Trung Quốc sẽ tê liệt hoặc bị hủy diệt”, ông Ligang nói.

Theo Xiang, sự thay đổi đột ngột trong chính sách của Mỹ chỉ càng cho thấy tầm quan trọng của việc sở hữu chuỗi cung ứng chip hoàn toàn trong nước. “Với các công ty Trung Quốc, nếu muốn đảm bảo nguồn cung an toàn, chúng tôi gần như chỉ có một lựa chọn: dựa vào chip do chính mình sản xuất”, vị doanh nhân Trung Quốc nhấn mạnh thêm.

Trung Quốc không “ngây thơ”

Con chip gây chú ý là H20 của Nvidia, ra mắt năm ngoái để duy trì hiện diện tại Trung Quốc sau khi chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden áp đặt kiểm soát xuất khẩu với chip có hiệu năng xử lý cao.

Tổng thống Trump đã bật đèn xanh cho việc bán H20 chỉ vài tháng sau khi ban hành lệnh cấm vào tháng 4, trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang. Ông Trump cho rằng rằng H20 “đã lỗi thời”, tụt hậu so với các bộ xử lý AI tiên tiến như Blackwell hay H100 – vốn là nền tảng của H20. Quan điểm này cũng phù hợp với lập luận lâu nay của CEO Jensen Huang (Nvidia), rằng Mỹ chỉ có thể duy trì vị thế dẫn đầu công nghệ bằng cách bảo đảm chip của mình vẫn là tiêu chuẩn toàn cầu.

Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick nói thẳng: “Bạn cần bán đủ cho Trung Quốc để các nhà phát triển của họ phụ thuộc vào hệ sinh thái công nghệ Mỹ”.

Trong khi đó, Bắc Kinh lại bày tỏ lo ngại về các rủi ro an ninh của H20, bao gồm tính năng “theo dõi và định vị” hay “tắt máy từ xa” – những điều mà một số nghị sĩ Mỹ từng kêu gọi nhưng Nvidia phủ nhận.

Cơ quan quản lý không gian mạng và Bộ Công nghiệp Trung Quốc đã triệu tập Nvidia về vấn đề này, đồng thời khuyến cáo doanh nghiệp trong nước tránh xa dòng chip. Một tập đoàn công nghệ lớn của Trung Quốc thậm chí nhận được văn bản yêu cầu “thận trọng” khi sử dụng H20 và không nên mua thêm.

Chip Kirin 9000s được sản xuất tại Trung Quốc. (Ảnh: James Park/Getty Images)

Người phát ngôn Nvidia khẳng định: “Chip của chúng tôi không có cửa hậu, không cho phép bất kỳ ai truy cập hoặc điều khiển từ xa”. Công ty cũng nhấn mạnh rằng việc cấm bán H20 chỉ gây tổn hại đến vị thế công nghệ của Mỹ mà không mang lại lợi ích nào cho an ninh quốc gia.

Nhưng từ phía Trung Quốc, ông Xiang Ligang cho rằng Mỹ đang chơi không sòng phẳng: “Những gì chúng tôi thực sự cần thì các ông không bán. Thứ mà các ông coi là lỗi thời lại muốn đổ vào thị trường của chúng tôi. Các ông nghĩ chúng tôi ngây thơ đến vậy sao?”

Vẫn là món hàng được săn đón

Dù bị đặt dấu hỏi về an ninh và hiệu năng, H20 vẫn rất được các công ty Trung Quốc thèm muốn. Theo ước tính của Bernstein, nếu không có hạn chế, năm nay lượng chip xuất sang Trung Quốc có thể đạt 1,5 triệu đơn vị, tương đương 23 tỷ USD doanh thu, với khách hàng lớn gồm ByteDance, Alibaba và Tencent.

Chip AI của Huawei hiện vượt trội về năng lực tính toán so với H20, nhưng lại kém ở băng thông bộ nhớ – yếu tố then chốt cho tốc độ di chuyển dữ liệu giữa bộ nhớ và đơn vị xử lý. Điều này phụ thuộc vào công nghệ bộ nhớ băng thông cao (HBM), vốn đóng vai trò quan trọng trong huấn luyện mô hình AI.

Tuy nhiên, nhà sản xuất HBM hàng đầu của Trung Quốc là CXMT vẫn chậm khoảng 3 –4 năm so với các đối thủ như SK Hynix, Samsung hay Micron. Thêm vào đó, chính quyền Mỹ năm ngoái đã thắt chặt hơn nữa hạn chế xuất khẩu HBM, khiến doanh nghiệp Trung Quốc buộc phải dựa vào kho dự trữ. Bắc Kinh hiện đã yêu cầu Washington dỡ bỏ giới hạn này trong đàm phán thương mại, theo Financial Times.

Qingyuan Lin, nhà phân tích cấp cao tại Bernstein, cho rằng sức hút của H20 còn đến từ việc năng lực sản xuất chip AI của Huawei vẫn hạn chế, trong khi Nvidia sở hữu hệ sinh thái phần cứng – phần mềm toàn diện, khiến việc thay thế trở nên tốn kém.

Một người ghé thăm gian hàng của Nvidia tại triển lãm chuỗi cung ứng ở Bắc Kinh, Trung Quốc. (Ảnh: An Ming/ Feature China/ Future Publishing/ Getty Images)

Bernstein ước tính Huawei chỉ xuất xưởng khoảng 700.000 chip AI tiên tiến trong năm 2025, thấp hơn nhiều so với nhu cầu.

Ông Brady Wang, Phó giám đốc Counterpoint Research, nhận định: “H20 đi kèm với một hệ sinh thái trưởng thành, đảm bảo tính tương thích và dễ tích hợp hơn nhiều so với các giải pháp của Trung Quốc. Đây chính là lợi thế cạnh tranh khó vượt qua”.

Các chuyên gia cảnh báo không nên đánh giá thấp tốc độ tiến bộ của Trung Quốc trong lĩnh vực bán dẫn. Việc Mỹ liên tục siết chặt kiểm soát đã vô tình tạo ra thị trường và thúc đẩy thay thế nội địa. Bernstein dự báo tỷ lệ chip AI “nội” của Trung Quốc sẽ tăng từ 17% năm 2023 lên 55% vào năm 2027, trong khi thị phần của Nvidia và AMD sẽ giảm từ 83% xuống 45%.

Trong tháng 4, CEO Jensen Huang của Nvidia đã gặp Tổng thống Trump ở Washington, kêu gọi nới lỏng kiểm soát để đẩy nhanh phổ biến công nghệ AI Mỹ ra toàn cầu. Ông thừa nhận: “Không nghi ngờ gì nữa, Huawei là một trong những công ty công nghệ đáng gờm nhất thế giới. Họ đã đạt được bước tiến vượt bậc chỉ trong vài năm. Trung Quốc đang bám sát ngay phía sau chúng ta. Khoảng cách hiện nay là rất, rất gần”.

Theo CNN

Hải Đăng-Link gốc