Với đồ thị RRG - Relative Rotation Graphs, các nhà đầu tư có thể biết được chứng khoán mình nắm giữ đang nằm ở góc phần tư nào và sẽ có xu hướng di chuyển đến góc phần tư nào, từ đó có thể dễ dàng tái cơ cấu danh mục.
Thị trường chứng khoán Việt Nam đang ngày càng phát triển cùng với sự năng động của nền kinh tế, từ đó nhà đầu tư cũng được tiếp cận nhiều phương pháp nghiên cứu và phân tích nhằm tìm kiếm các ý tưởng chọn lọc các cổ phiếu có tiềm năng tăng trưởng thị giá mạnh mẽ nhất trong thời gian ngắn nhất.
Trong khi nhà phân tích theo trường phái cơ bản (fundamental analyst) chủ yếu dựa vào các chỉ số tài chính cùng nhiều mô hình định giá nhằm xác định giá trị nội tại của cổ phiếu, thì nhà phân tích kỹ thuật (technical analyst) tập trung chủ yếu vào sự biến động về khối lượng giao dịch và giá cả của cổ phiếu trong quá khứ nhằm đưa ra dự đoán về chuyển động giá cổ phiếu trong tương lai.
Một trong những phương pháp thú vị và hiệu quả trong phân tích kỹ thuật là đồ thị RRG - Relative Rotation Graphs (tạm dịch Đồ thị chuyển vị xoay tương đối), được phát kiến bởi Julius de Kempenaer - một chuyên gia phân tích kỹ thuật hàng đầu đồng thời là người sáng lập và giám đốc nghiên cứu RRG có trụ sở tại Amsterdam, Hà Lan. Với sự hiệu quả được chứng minh, đồ thị RRG đã được áp dụng trên Bloomberg từ tháng 1/2011.
Đồ thị RRG là công cụ để phân tích sức mạnh tương đối (RS - Relative Strength) của một chứng khoán so với một tiêu chí chuẩn (benchmark) từ đó giúp xác định xu hướng của chứng khoán đó so với tiêu chí được lựa chọn. RRG cung cấp: Hiệu suất sinh lời của chứng khoán so với tiêu chí chuẩn và động lượng/sự thay đổi của hiệu suất đó so với tiêu chí chuẩn.
Đồ thị RRG được xây dựng dựa trên 2 đại lượng chính là JdK RS-Ratio và JdK RS-Momentum. Các đại lượng sẽ được “chuẩn hóa”, nghĩa là được tính toán để đưa về đơn vị đo lường dao động với mốc 100.
Việc chuẩn hóa này sẽ giúp so sánh các chỉ số RS-Ratio của các cổ phiếu khác nhau với điều kiện sử dụng cùng một tiêu chí chuẩn (ví dụ: VN-Index). Trục hoành đại diện bởi JdK RS-Ratio, với RS-Ratio là một chỉ báo đo lường hiệu suất sinh lời tương đối của một chứng khoán so với tiêu chí chuẩn. Trục tung của đồ thị là JdK RS-Momentum, đây là một chỉ số để đo lường động lượng của RS-Ratio hay là tỷ lệ thay đổi của RS-Ratio. JdK RS-Momentum sẽ dẫn dắt RS-Ratio và có thể sử dụng để dự đoán sự đổi chiều của RS-Ratio.
Biểu đồ RRG được chia làm 4 góc phần tư với 4 tên gọi gắn liền và được quy ước bởi 4 màu sắc khác nhau: Màu xanh lá - leading (dẫn đầu); màu vàng - weakening (suy yếu); màu cam - lagging (lãng quên) và màu xanh dương - improving (cải thiện). Trong đó:
Màu xanh lá - leading: Vùng của các chứng khoán có chỉ số RS-Ratio và RS-Momentum đều trên 100. Đây là các chứng khoán đang dẫn đầu thị trường với xu hướng tăng về hiệu suất sinh lời và động lượng tích cực dẫn dắt xu hướng đang được đẩy mạnh hơn.
Màu vàng - weakening: các chứng khoán khi có RS-Ratio trên 100, nhưng RS-Momentum dưới 100. Đây là các cổ phiếu có xu hướng tăng về hiệu suất sinh lời tương đối nhưng động lượng đang yếu dần. Điều này có nghĩa là các cổ phiếu này đang có xu hướng tăng nhưng đang mất dần sức mạnh.
Màu cam - lagging: Đây là các chứng khoán có RS-Ratio và RS-Momentum đều dưới 100. Vùng này cho thấy các cổ phiếu đang có hiệu suất sinh lời kém hơn tiêu chí chuẩn và động lượng thay đổi cũng yếu hơn.
Màu xanh dương - improving: Những chứng khoán nằm ở vùng này có RS-Ratio dưới 100, nhưng RS-Momentum di chuyển trên 100. Vùng này tuy cho thấy hiệu suất sinh lời kém hơn tiêu chí chuẩn, nhưng xu hướng này đang bị đình trệ hoặc có khả năng đảo ngược.
Như đã đề cập, RRG cho ta thấy được vòng quay trên một biểu đồ tuyến tính. Các mũi tên trên đồ thị RRG cho ta thấy được chuyển động xoay lý tưởng - chuyển động theo chiều kim đồng hồ. Nếu một cổ phiếu có xuất phát điểm hoặc trong thời điểm hiện tại đang có 2 chỉ số đều trên 100 thì cổ phiếu này sẽ nằm ở góc phần tư màu xanh lá - leading và nó sẽ tuân theo quy tắc về vòng quay lý tưởng như sau:
RS-Momentum là chỉ báo dẫn dắt cho RS-Ratio và chỉ số này cũng sẽ là chỉ số xoay chuyển đầu tiên. Khi ở góc phần tư màu xanh lá - leading, RS-Momentum trên 100 và chững lại đồng thời di chuyển xuống dưới 100, điều này sẽ khiến cho cổ phiếu bắt đầu di chuyển dần xuống góc phần tư màu vàng - weakening.
Ở góc phần tư màu vàng, với sự suy yếu kéo dài trong động lượng tương đối sẽ ảnh hưởng đến hiệu suất tương đối và RS-Ratio như vậy cũng sẽ di chuyển xuống dưới 100 đồng thời cổ phiếu sẽ được đưa vào góc phần tư màu cam - lagging.
Cổ phiếu nằm ở góc phần tư màu cam - lagging dần sẽ có sự cải thiện về động lượng tương đối và RS-Momentum dần sẽ vượt qua 100 đồng thời dịch chuyển chứng khoán lên góc phần tư màu xanh dương - improving.
Cuối cùng, ở góc phần tư xanh dương - improving thì hiệu suất tương đối vẫn kém hơn tiêu chí chuẩn nhưng RS-Momentum trên 100 mang lại sự tăng trưởng cho động lượng tương đối và RS-Ratio sẽ dịch chuyển lên 100 đồng thời mang cổ phiếu vào góc phần tư màu xanh lá cây - leading. Chu kỳ cứ như thế sẽ lặp lại và tạo một vòng quay lý tưởng.
Với công cụ này các nhà đầu tư có thể biết được chứng khoán mình đang nắm giữ đang nằm ở góc phần tư nào và sẽ có xu hướng di chuyển đến góc phần tư nào, từ đó có thể dễ dàng tái cơ cấu danh mục cần thiết nhằm đạt được hiệu suất đầu tư tối đa. Bên cạnh đó, họ sẽ có một công cụ để có thể tách biệt rõ ràng những cổ phiếu dẫn đầu khỏi những cổ phiếu đang tụt lại phía sau.
Để có thể hình dung được rõ hơn cách sử dụng đồ thị RRG, thử tiến hành phân tích sức mạnh tương đối của một cổ phiếu thuộc ngành ngân hàng - ngành được kỳ vọng tiếp tục dẫn dắt thị trường trong giai đoạn phục hồi của nền kinh tế trong giai đoạn cuối năm 2021 và năm 2022 - cổ phiếu ngân hàng VPBank (HOSE: VPB).
Với dữ liệu thu thập được và tính toán khi áp dụng vào mô hình RRG thì có thể thấy rằng VPB đang nằm trong góc phần tư lagging nhưng đang có sự cải thiện rõ rệt trong những phiên gần đây với xu hướng tăng động lực thẳng đứng hướng đến góc phần tư improving, sau đó được kỳ vọng sẽ tiếp tục di chuyển sang màu xanh lá - leading khi tích lũy đủ xung lực, đồng nghĩa với việc sẽ đem lại cho nhà đầu tư một mức lợi suất sinh lời rất lớn trong giai đoạn sắp tới.
Ngoài ra, để xem xét chi tiết diễn biến của RS-ratio (đường màu đỏ) và RS-Momentum (đường màu xanh), chúng ta có thể xem đồ thị dưới đây. Đồng thời trong vài phiên trở lại đây khối lượng giao dịch của VPB có xu hướng tăng trở lại, điều đấy nói lên rằng đã có sự tham gia của dòng tiền lớn (smart money). Khi có sự tham gia của dòng tiền lớn thì khả năng cao VPB sẽ được chuyển lên góc phần tư improving và leading.
Nếu áp dụng song song phương pháp phân tích cơ bản cùng biểu đồ RRG để lý giải trường hợp cổ phiếu VPB thì sao? Cổ phiếu VPB đang nằm trong phần tư lagging được hiểu do sự lo ngại về vấn đề nợ xấu tiềm ẩn trong ngành ngân hàng khi nền kinh tế đang chịu tác động không tích cực của đại dịch COVID.
Tuy nhiên, người viết cho rằng một mặt do đặc thù chiến lược kinh doanh tập trung vào phân khúc bán lẻ và cho vay tiêu dùng với lợi suất cao sẽ tác động đến chất lượng tài sản ngân hàng trong bối cảnh đại dịch, nhưng mặt khác chính chiến lược này sẽ giúp lợi nhuận ngân hàng bật tăng nhanh nhất khi thị trường có sự phục hồi trở lại, khi đó cổ phiếu VPB sẽ lấy lại được động lực và di chuyển đến những góc phần tư cao hơn với định giá cao hơn.
Có những cơ sở khá vững chắc để tin rằng VPB sẽ nhanh chóng rời khỏi vùng lagging và đi vào vùng improving hay xa hơn là leading.
Thứ nhất, VPBank có cơ sở được cấp hạn mức hoạt động cao hơn nhờ nguồn vốn gia tăng mạnh mẽ. Với việc hoàn thành thương vụ bán 49% vốn điều lệ FEC trong tháng 10/2021 đã đem về cho ngân hàng một khoản tiền lớn bổ sung vào vốn chủ sở hữu giúp cải thiện hệ số an toàn vốn CAR. Với tỷ lệ này VPBank được kỳ vọng có được hạn mức hoạt động cao hơn từ NHNN, trong đó có hạn mức tín dụng - yếu tố cốt lõi cho sự tăng trưởng của ngân hàng trong tương lai.
Bên cạnh đó, VPBank sẽ tiếp tục duy trì vị thế dẫn đầu trong mảng cho vay tiêu dùng để tăng trưởng mạnh mẽ hơn nữa với sự hợp tác của cổ đông chiến lược đến từ Nhật Bản, Sumitomo.
Thứ hai, chất lượng tài sản của ngân hàng cũng liên tục được cải thiện và đảm bảo khi ngân hàng đã tăng cường trích lập dự phòng và áp dụng các biện pháp thu hồi nợ tiên tiến.
Thứ ba, ngân hàng luôn duy trì khả năng sinh lợi hàng đầu trong ngành với mức biên lãi ròng NIM cao nhất toàn ngành và tỷ lệ chi phí so với thu nhập CIR kiểm soát thuộc nhóm thấp nhất toàn ngành. Thu nhập ngoài lãi được đẩy mạnh để đóng góp lớn hơn vào tổng thu nhập hoạt động TOI đồng thời hiệu quả hoạt động thể hiện ở tỷ suất sinh lợi ROA và ROE tiếp tục được nâng cao và nằm trong nhóm dẫn đầu ngành.
Như vậy, công cụ RRG cho nhà đầu tư cái nhìn nhanh nhất về sức mạnh tương đối và động lượng của các chứng khoán đang theo dõi. Với sự cải thiện mạnh mẽ trong những phiên gần đây cùng kỳ vọng về sự dẫn dắt của cổ phiếu ngành ngân hàng, người viết dự kiến cổ phiếu VPB sẽ nhanh chóng quay lại góc phần tư improving với động lực mạnh mẽ và dần hướng đến góc phần tư leading để dẫn dắt thị trường tiếp tục đi lên trong những tháng cuối năm 2021 - đầu năm 2022 và qua đó mang lại phần thưởng xứng đáng cho các nhà đầu tư kiên định với tầm nhìn của mình.