Theo chuyên gia, tâm điểm nhà đầu tư nên lưu ý lúc này là diễn biến căng thẳng Nga - Ukraine, trong khi không quá quan ngại khi đánh giá việc nâng lãi suất của Fed.
Chuyên đề Tâm điểm chứng khoán tuần này, BizLIVE thực hiện phỏng vấn nhanh với ông Trương Hiền Phương, Giám đốc cấp cao CTCK KIS Việt Nam xoay quanh nhận định các yếu tố tác động mạnh tới thị trường chứng khoán hiện nay.
Ông có bình luận gì về diễn biến giao dịch của thị trường trong 2 tuần đầu sau Tết?
Thị trường sau Tết vẫn theo chu kỳ thường diễn ra ở lịch sử, giao dịch không nhiều sôi động do đa phần nhà đầu tư còn trong không khí Tết để đi thăm viếng chúc Tết, đi lễ chùa, ngoại giao, thậm chí đôi khi còn đi du lịch sau Tết bởi có những gia đình tránh Tết và chọn đi chơi sau đó. Tuần đầu sau Tết thường không có gì sôi động.
Tuy nhiên, từ tuần này trở đi thị trường sẽ sôi động hơn, nhà đầu tư mà đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân sẽ giải ngân nhiều hơn, bởi sau việc ảnh hưởng còn vương vấn không khí Tết qua, bắt đầu chu kỳ kinh doanh, đầu tư mới cho năm mới. Dòng tiền sẽ hướng vào thị trường nhiều hơn, kể cả thị trường bất động sản hay các hoạt động sản xuất kinh doanh.
Nhưng cần lưu ý, ngoài yếu tố sau Tết, nhà đầu tư lúc này còn có tâm lý thận trọng. Cho tới thời điểm này, thị trường vẫn còn trạng thái dè chừng, quan sát vấn đề xung đột Nga và Ukraine có thể xảy ra hay không. Rõ ràng thanh khoản thị trường không cao, ở ngưỡng trung bình thấp so với thời gian gần đây. Thị trường giao dịch trong biên độ hẹp, không ra hẳn hướng bước vào chu kỳ tăng giá hay giảm giá mà đang ở trạng thái “sideway”.
Ông có nhận định gì cho thị trường tuần này?
Tôi cho rằng tuần mới là tuần quyết định, khi mà xung đột Nga - Ukraine ngã ngũ. Ngày 20/2 là ngày cuối cùng của lịch tập trận giữa Nga và Belarus chấm dứt. Về lý thuyết, hết tập trận Nga rút quân về, có thể việc này không diễn ra một lúc nhưng có thể diễn ra động thái rút quân lẫn khí tài quân sự, đặc biệt là khí tài hạng nặng về nước.
Tuần này là tuần kiểm chứng xem Nga có động thái như vậy hay không. Nếu Nga không có ý định xâm chiếm Ukraine thì rõ ràng họ sẽ rút quân, khí tài quân sự. Nếu không có động thái nào hết cho thấy, có thể Nga sẽ động binh bất cứ lúc nào hoặc đã có quyết định sẽ động binh.
Nếu dấu hiệu thông tin, bằng chứng cho thấy Nga sớm muộn sẽ động binh, tôi nghĩ thị trường sẽ có những phiên điều chỉnh mang tính tiêu cực. Vì chắc chắn nhà đầu tư sẽ lo ngại. Nga là quốc gia lớn, khi động binh với Ukraine, những quốc gia khác khối Nato, Anh cũng có thái độ quyết liệt, có hành động trừng phạt. Điều này sẽ ảnh hưởng tới thị trường tài chính toàn cầu, tác động tới nền kinh tế, đặc biệt là các nước lớn.
Việc trừng phạt Nga cũng ảnh hưởng ngược lại tới các quốc gia tiến hành trừng phạt. Vì đường ống dẫn dầu, khí đốt của Nga có đi qua và cung cấp cho châu Âu, đặc biệt là khí đốt. Nga còn nằm trong nhóm quốc gia cung cấp dầu thô lớn nhất thế giới. Khi bị trừng phạt thì Nga sẽ phản ứng lại, nguồn cung dầu mỏ sẽ bị thiếu hụt và ảnh hưởng, ít nhất về tâm lý, tạo tâm lý đầu cơ giá dầu. Giá dầu tăng sẽ khiến hầu như giá cả ngành nghề khác tăng theo vì liên quan chi phí vận chuyển, nguyên vật liệu đầu vào.
Tôi cho rằng Nga động binh thì cả thị trường tài chính thế giới chứ không riêng gì Việt Nam ảnh hưởng. Nhà đầu tư có khuynh hướng bán ra, chậm mua vào hoặc dừng lại quan sát. Cung tăng cầu giảm thì thị trường sẽ giảm. Chưa nói tới sau đó sẽ tạo ra hiệu ứng những nhà đầu tư lớn bán ra để bảo vệ tài khoản. Những “cá mập” có thể họ nhân cơ hội này bán ra định hướng thị trường xuống để mua lại vùng giá thấp hơn. Thêm nữa sẽ tạo tình huống “call margin” khiến thị trường giảm sâu hơn nữa. Nên nếu có động binh thị trường sẽ có những phiên giảm mạnh.
Ngược lại, nếu Nga chấp nhận xuống thang, rút quân về, tỏ rõ thiện chí trong các cuộc đàm phán không có ý định muốn động binh thì thị trường sẽ phục hồi dần, tích lũy, nếu không tuần này thì tuần sau. Nên vấn đề quan trọng nhất lúc này vẫn là Nga và Ukraine.
Bên cạnh vấn đề căng thẳng Nga - Ukraine, thị trường còn đang theo dõi động thái của Fed trong việc nâng lãi suất. Nếu Fed đẩy nhanh lộ trình tăng lãi suất cũng như mức độ tăng mạnh hơn, ông dự báo ra sao về những tác động đối với Việt Nam?
Fed tăng lãi suất cũng tác động tới thị trường tài chính toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam. Chúng ta biết, tuy Fed là một tổ chức độc lập nhưng hầu hết các Ngân hàng Trung ương trên thế giới kể cả nước lớn cũng đều nhìn theo lãi suất Fed để điều chỉnh lãi suất nước mình. Vì lãi suất của Fed sẽ ảnh hưởng tới thị trường trái phiếu Mỹ, các lãi suất Libor, Fibor khi hoán chuyển đổi ngoại tệ, ảnh hưởng tới dòng tiền đổ về Mỹ hay đi ra khỏi nước này.
Nếu Fed tăng lãi suất thì thị trường sẽ điều chỉnh theo khuynh hướng giảm vừa trên thế giới lẫn TTCK Việt. Tuy nhiên việc tăng lãi suất đã được dự báo từ năm ngoái, cả với nhà hoạch định chính sách lẫn nhà đầu tư tài chính... nên thị trường sẽ phản ứng tiêu cực trong thời gian ngắn. Việc tăng lãi suất sẽ kéo dài 4 -7 lần, mỗi lần tăng 0,25 điểm % tùy vào tình hình lạm phát của Mỹ. Con số đó nằm trong dự đoán nhà điều hành chính sách, các nhà đầu tư cho nên không gây cú sốc toàn cầu theo kiểu giảm sâu, mạnh. Thường sau khi Fed tăng lãi suất, trong vòng 7 ngày đầu thị trường giảm nhưng không quá mạnh, sau đó, từ tuần thứ hai trở đi tôi nghĩ khuynh hướng thị trường sẽ phục hồi dần, dòng tiền vẫn sẽ tìm đến TTCK nếu thị trường có thông tin tích cực, nếu doanh nghiệp có những kế hoạch kinh doanh, những dự án tiềm năng phát triển, tạo lợi nhuận thì thị trường sẽ hồi phục.
Có quan điểm quan ngại rủi ro vốn ngoại đảo chiều ở thị trường Việt liên quan việc Fed tăng lãi suất. Quan điểm của ông ra sao?
Tôi cho rằng điều này không sai nhưng mức độ ảnh hưởng là không nhiều. Thứ nhất FED tăng lãi suất thì sẽ thu hút dòng tiền quan tâm thị trường trái phiếu Mỹ. Thứ hai là chặn bớt dòng tiền ra khỏi nước Mỹ. Đây là 2 yếu tố quan trọng khi nói về khối ngoại.
Trong ngành tài chính chủ yếu gồm đầu tư trái phiếu, cổ phiếu. Nếu nói khối ngoại đa phần là quỹ đầu tư, không tính nhà đầu tư cá nhân nước ngoài bởi không đáng kể. Ở các quỹ, với các quỹ đầu tư hưu trí thì họ đã rõ ràng trong danh mục là trong đầu tư trái phiếu nhiều hơn cổ phiếu. Còn quỹ đầu tư hiện giờ đầu tư các thị trường cận biên, một là các quỹ ETF, hai là quỹ hướng tới cổ phiếu nhiều hơn, họ không quan tâm nhiều tới trái phiếu, như vậy khi Fed tăng lãi suất sẽ không ảnh hưởng, theo kiểu dòng vốn rút ra ồ ạt.
Về việc dòng tiền đầu tư ra ngoài nước Mỹ bị giữ lại nhiều hơn. Có thể thấy, TTCK Việt Nam là thị trường cận biên, chúng ta đang cố gắng lên mới nổi. Thị trường cận biên chỉ thu hút một số vốn từ các quỹ size nhỏ, đa phần các quỹ vài trăm triệu USD là chính như Fubon hay mới đây là quỹ Jih Sun của Đài Loan… Tổng vốn vài trăm triệu USD là quá nhỏ so với thị trường tài chính thế giới nên không ảnh hưởng nhiều.
Trong khi đó, các quỹ lớn size vài tỷ USD từ trước giờ chưa vào thị trường Việt, cho nên dòng vốn này có thể không ra khỏi Mỹ, dịch chuyển trọng tâm vào thị trường trái phiếu nhiều hơn thì cũng không ảnh hưởng gì nhiều tới TTCK Việt.
Tóm lại, khi Fed tăng lãi suất dòng vốn ngoại sẽ không có dấu hiệu rút ra nhiều, có thể thị trường phản ứng theo hướng tâm lý nhiều hơn. Qua truyền thông, có thể họ lo ngại, cho rằng thị trường không còn hấp dẫn, khiến họ thận trọng trong đầu tư, nhưng thời gian sẽ xóa dần điều này.
Với dự kiến đường hướng thắt chặt của Fed, cũng như lãi suất thực tế đã và đang tăng lên tại Việt Nam, ông có cho rằng thời bơm tiền và “tiền rẻ” đã thực sự trôi qua?
Tôi nghĩ chưa tới mức căng thẳng vậy. Về bản chất, Chính phủ lẫn NHNN vẫn phải duy trì mục tiêu ổn định lãi suất, điều này là hợp lý nhất, tức là lãi suất phải phù hợp với kinh tế thị trường, phải hỗ trợ cho doanh nghiệp bên cạnh nhiệm vụ kiềm chế lạm phát, quản trị rủi ro.
Nếu Fed tăng lãi suất, NHNN cũng ào ạt tăng lãi suất điều hành lên, theo đó các NHTM cũng tăng lãi suất huy động và cho vay như vậy chi phí vốn cho nền kinh tế, cho doanh nghiệp đội lên rất nhiều. Khi chi phí tài chính cao thì sức cạnh tranh doanh nghiệp giảm, lợi nhuận không nhiều, kéo theo hệ lụy các doanh nghiệp không trụ vững, không phát triển sản xuất kinh doanh được. Cho nên Chính phủ, NHNN chắc chắn không phải vì Fed tăng lãi suất mà ồ ạt tăng lãi suất theo.
Tôi nghĩ Chính phủ, NHNN sẽ có bước đi thận trọng, duy trì lãi suất hợp lý dựa trên việc tăng lãi suất của Fed. Bản thân nhà đầu tư trên thị trường tài chính cũng không bị sốc vì lãi suất tăng dần. Vì khi lãi suất tăng nhiều lên nhà đầu tư sẽ bị sốc, khiến họ sẽ có hành động ngược lại, có thể bán nhiều hơn trên TTCK. Trong khi bản chất chứng khoán là thị trường vốn, giúp doanh nghiệp huy động vốn, nếu làm sốc quá nhà đầu tư tháo chạy khỏi thị trường thì nhiệm vụ huy động vốn bị ảnh hưởng. Tôi nghĩ NHNN vẫn trên tinh thần nhiệm vụ duy trì lãi suất hợp lý cho các doanh nghiệp, cho nền kinh tế, có tăng thì sẽ tăng thận trọng, chậm chắc chứ không tăng nóng, phản ứng cục bộ.
Xin cảm ơn ông chia sẻ!