Đây sẽ là một câu chuyện lớn đi vào lịch sử! Lần đầu tiên, Quy hoạch tổng thể quốc gia được triển khai thiết kế ở Việt Nam.
Đó là một khởi đầu cho tư duy mới mẻ, kỳ vọng lớn lao, nhằm quy hoạch, sắp xếp lại núi sông, đồng ruộng, biển đảo, thành phố, làng quê, nhà máy, khu du lịch... trong tổng thể cương vực và biên giới đất nước từ bây giờ, hướng tới hiện thực hóa những khát vọng phát triển ngàn đời nay trong một tương lai không xa nữa.
Đầu tháng 3 năm 2022, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng đã chủ trì hội nghị trực tuyến toàn quốc đẩy nhanh tiến độ quy hoạch và tham vấn về định hướng xây dựng Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Quy hoạch tổng thể quốc gia là hình ảnh đất nước hiện lên trong tương lai, là hình hài núi sông nước Việt với lịch sử mấy ngàn năm sẽ bắt đầu tượng hình mới lại từ bây giờ.
Chúng ta xây dựng Quy hoạch tổng thể quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, để rồi lấy Quy hoạch ấy làm cơ sở căn cốt cho việc lập các quy hoạch tiếp theo, như quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn và các quy hoạch cụ thể khác... Đây chính là cơ sở và cơ hội để kiến tạo và xây dựng nên các mô hình và không gian phát triển, hội tụ những yếu tố thời đại, vươn tới các khát vọng và mục tiêu lớn lao của đất nước.
Quy hoạch tổng thể quốc gia phải có giá trị lâu dài, là rường mối cơ bản có tính chất pháp lý cao nhất cho các quy hoạch khác tuân thủ để có sự tập trung và thống nhất, tạo ra những liên kết và mở rộng không gian phát triển, tăng cường huy động các nguồn lực quốc gia, tạo nên nội lực quốc gia lớn nhất và hiệu quả nhất cho công cuộc kiến tạo và phát triển.
Tiến hành xây dựng Quy hoạch tổng thể quốc gia trước hết phải là một cuộc tổng đánh giá lại tiềm năng đất nước, hiểu rõ chúng ta mong muốn những gì cơ bản nhất trong tương lai, hướng đến việc thiết kế những trọng tâm và trọng điểm cho việc sử dụng chính xác các nguồn lực, nhằm xây dựng các cực tăng trưởng và vùng động lực dẫn dắt công cuộc phát triển chung.
Tiến hành xây dựng Quy hoạch tổng thể quốc gia trong thời đại khoa học phát triển và tiến bộ như hiện nay phải đặt ra yêu cầu cao nhất trong tiếp thu tri thức và tinh hoa nhân loại để xây dựng mô hình ưu việt nhất cho quốc gia phát triển, tiên tiến, hiện đại, giàu bản sắc, bền vững, chủ động, có năng lực cạnh tranh cao, thích ứng với những biến đổi của thiên nhiên, biến đổi khí hậu và những va đập thời thế.
Quy hoạch tổng thể quốc gia giai đoạn đến 2030, tầm nhìn 2050 là rất cụ thể, thiết thực, nhưng lại phải rất chú trọng đến việc hình thành được nền tảng hạ tầng đồng bộ và mở ra những hành lang cho những yêu cầu phát triển trong tầm nhìn dài hạn vài trăm năm sau nữa.
Chắc chắn những nhà khoa học và các chuyên gia sẽ còn có nhiều quan điểm và đặt ra những yêu cầu đích đáng khác nữa khi đề cập đến quá trình xây dựng quy hoạch này mà Chính phủ hiện đang tham vấn. Nhưng mới chỉ nghĩ đến những điều tôi đề cập ở trên, thì đã thấy trọng trách của chúng ta trước lịch sử, trước tương lai là vô cùng nặng nề. Câu chuyện này có là một điểm son trong lịch sử dựng xây và kiến tạo đất nước mai hậu không, hay sẽ chỉ khơi lên, hậu thế chẳng quan tâm đến nữa, là hai khả năng hoàn toàn có thể xảy ra.
Theo tiến độ thì Quy hoạch tổng thể quốc gia sẽ được báo cáo với Ban cán sự Đảng Chính phủ trong tháng 3/2022, xem xét trình Bộ Chính trị tháng 4/2022 và trình Ban Chấp hành Trung ương tháng 5/2022. Đến tháng 7, sau khi tiếp thu các ý kiến đóng góp, Chính phủ sẽ thông qua để trình Quốc hội khóa XV phê duyệt vào kỳ họp thứ 4, diễn ra vào tháng 10/2022.
Đọc từ báo chí, thấy có một số ý kiến hối thúc việc thực hiện theo tiến độ đã đề ra. Nhưng tôi cho rằng, so với tầm quan trọng mang tính lịch sử của quy hoạch này thì tiến độ và thời gian nói trên là không xứng tầm, là vội vàng và sẽ khó đạt tới những yêu cầu mà Quy hoạch quốc gia cần phải đạt tới...
Theo ý kiến của lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đơn vị được Chính phủ giao làm đầu mối chuẩn bị, thì: “Quy hoạch tổng thể quốc gia là nội dung lớn, nhưng lại là lần đầu tiên làm, chưa có kinh nghiệm. Đây là cơ hội để xắp xếp lại cả quốc gia trong thời kỳ mới nhằm đạt tới những mục tiêu lớn đã đề ra. Vì vậy, đây không chỉ là việc của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, mà của cả hệ thống chính trị, của các bộ ngành, các chuyên gia tư vấn, các nhà khoa học, trường viện cùng nhau tham gia”.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã nêu lên một nhận định rất đích đáng: “Hiện nay, điểm nghẽn lớn nhất là tư duy tầm nhìn. Chúng ta không có tư duy đột phá táo bạo. Rào cản lớn nhất là chưa theo kịp xu thế, chưa thích ứng với sự thay đổi của thế giới. Từ tư duy đột phá, Quy hoạch cần nêu được các định hướng chủ động quyết định tương lai của đất nước mình, chứ không chỉ là đối phó. Do vậy, phải có sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy mới đột phá mạnh mẽ được. Chúng ta phải tìm động lực mới cho đất nước”.
Tôi rất tán đồng với hai ý kiến này. Đây không chỉ là một nội dung rất lớn, mà còn là cực kỳ quan trọng. Nếu không có tư duy đột phá táo bạo, chỉ là đối phó, thì chúng ta sẽ mất đi một cơ hội rất lớn trong hoạch định tương lai.
Chính vì vậy, nội dung này cần được bàn thảo rộng rãi và cẩn trọng nhất có thể, như là chúng ta đã từng tập hợp trí tuệ toàn dân bàn thảo rộng rãi trong việc góp ý xây dựng Hiến pháp hay Cương lĩnh xây dựng đất nước vậy.
Thử hỏi, hiện nay, có bao nhiêu phần trăm người dân Việt Nam biết và quan tâm đến vấn đề lớn lao lần đầu tiên chúng ta đang tiến hành này?
Chúng ta cần mở rộng đối tượng tham vấn, không chỉ như nói ở trên, mà cần thiết phải mở rộng tới nhiều thành phần khác, là các nhà kinh tế, các nhà văn hóa, văn nghệ sỹ, các trí thức lớn trong nước và cả các nhà khoa học là người Việt Nam ở nước ngoài…
Một đối tượng nữa rất cần được tham vấn, đó là các doanh nhân lớn của đất nước. Chúng ta đã thấy nhiều khu vực đất đai, vùng biển và núi non được giao cho các tập đoàn kinh tế tư nhân lớn. Các doanh nhân đứng đầu các tập đoàn ấy, đa số đã tiếp cận được tư duy quy hoạch hiện đại và tinh hoa của thế giới kết hợp với phát huy văn hóa truyền thống đất nước để quy hoạch và nhanh chóng xây dựng nên những công trình du lịch và văn hóa rất ấn tượng, được quốc tế đánh giá cao, thu hút được sự hài lòng và tán thưởng của công chúng.
Rất cần thiết tạo nên được một cuộc vận động lớn đóng góp vào quá trình xây dựng Quy hoạch tổng thể quốc gia. Hãy coi đây là một cuộc đại bàn thảo về sắp đặt lại giang sơn cẩm tú của chúng ta. Đây không chỉ là cơ hội kiến tạo không gian phát triển quốc gia, mà còn là một cơ hội quý báu cùng vun đắp lòng tự hào, tinh thần yêu nước, ý chí đoàn kết toàn dân trong công cuộc phát triển đất nước thời kỳ mới.
NGUYỄN THÀNH PHONG