Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hiện tiếp nhận quản lý vận hành, đảm bảo cung cấp điện tại 11/12 huyện đảo, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế biển đảo và đặc biệt là góp phần giữ vững chủ quyền lãnh thổ, đảm bảo an ninh quốc phòng của Tổ quốc. Để hoàn thành trọng trách đó, EVN đã vượt lên không ít khó khăn trong suốt hành trình thi công hệ thống điện, cũng như những thách thức trong quản lý, vận hành lưới điện và đặc biệt là thực hiện bù giá điện cho các đảo.
Sứ mệnh thiêng liêng của người làm điện:
Thực hiện nhiệm vụ Đảng và Nhà nước giao, EVN đã nỗ lực với quyết tâm cao nhất để đưa điện đến với biển đảo. Bắt đầu từ đảo Cát Hải (năm 1991) đến đảo Cồn Cỏ (tháng 8/2017), hành trình đưa điện tới biển đảo của EVN đã không ngừng vươn xa. Kết quả, 11/12 huyện đảo, và hầu hết các xã đảo đã được EVN quản lý, vận hành và bán điện trực tiếp.
Trên hành trình thắp sáng biển đảo Tổ quốc, không thể không nhắc tới Trường Sa - tiền đồn vững chắc của Tổ quốc trên Biển Đông, là không gian chiến lược đặc biệt quan trọng với quốc phòng, an ninh đất nước.
Từ ngày 1/8/2017, EVN đã tiếp nhận, quản lý toàn bộ hệ thống năng lượng sạch và chiếu sáng trên quần đảo Trường Sa. Cùng với huyện đảo Trường Sa là tiếp nhận quản lý cung cấp điện cho 14 nhà giàn DK1 (thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) từ Bộ Tư lệnh Hải quân.
Song song với nhiệm vụ đảm bảo cung cấp điện, với sự phối hợp của Bộ Tư lệnh Hải quân, EVN đã tổ chức các đoàn công tác đi thăm, hỗ trợ, tặng quà động viên quân, dân trên quần đảo Trường Sa và Nhà giàn DK1. Tài trợ xây dựng Nhà văn hóa đa năng trên đảo Đá Lớn C, thay thế hệ thống đèn led, trồng cây xanh trên các đảo, khánh thành Văn phòng làm việc Điện lực Trường Sa trên đảo Trường Sa Lớn…
Hay đối với Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang), hành trình đưa điện ra đảo cũng là một thành tựu lớn của ngành Điện Việt Nam. Tháng 2/2014, tuyến cáp ngầm 110 kV xuyên biển dài nhất Đông Nam Á được xây dựng tại Việt Nam, đưa điện từ Hà Tiên ra “Đảo Ngọc” Phú Quốc.
Tiếp đó, một dấu ấn khác là trong tháng 10/2022, công trình đường dây 220 kV vượt biển Kiên Bình - Phú Quốc được tổ chức đóng điện vận hành cấp điện áp 110 kV (giai đoạn 1). Đây là công trình đường dây vượt biển trên không cấp điện áp 220 kV dài nhất khu vực Đông Nam Á.
Đường dây 220 kV Kiên Bình - Phú Quốc là đường dây vượt biển trên không cấp điện áp 220 kV dài nhất khu vực Đông Nam Á.
Mỗi hành trình vượt sóng đưa điện ra đảo đều là những nỗ lực không mệt mỏi của người làm điện. Đối với các huyện, xã đảo gần bờ, sau khi tiếp nhận bán điện, EVN đã triển khai hàng loạt các dự án đưa điện lưới quốc gia ra các huyện đảo, xã đảo nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh xã hội, an ninh quốc phòng.
Mặc dù gặp rất nhiều khó khăn, phải đối mặt với rất phức tạp về khảo sát, thiết kế và tổ chức thi công xây lắp trên biển, nhưng với sự hỗ trợ, phối hợp chặt chẽ của các cấp chính quyền địa phương, các lực lượng: Hải quân, biên phòng, cảnh sát biển và dưới chỉ đạo thường xuyên của Chính phủ, EVN đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ cấp điện cho các huyện đảo, xã đảo. Đến năm 2020, tổng vốn đầu tư cho các dự án lên tới hơn 7.900 tỷ đồng.
Sau khi tiếp nhận và bán điện trực tiếp trên các huyện đảo, từ chỗ chưa có điện, hoặc chỉ được cấp điện khoảng 5 - 9 giờ mỗi ngày, các huyện đảo đã được EVN cung ứng điện 24/24h với chất lượng ổn định, qua đó góp phần vô cùng quan trọng trong công tác xây dựng và bảo vệ chủ quyền biên giới hải đảo, thúc đẩy công cuộc hiện đại hóa nông thôn, đánh thức tiềm năng kinh tế biển đảo.
Tại một số đảo, giá điện bình quân chỉ bằng 1/10 giá thành sản xuất, kinh doanh điện của EVN:
Từ khi EVN trực tiếp quản lý bán điện, các hộ dân trên đảo được sử dụng điện với giá Nhà nước quy định, xoá bỏ tình trạng người dân trên nhiều đảo phải trả giá điện cao do phải sử dụng nguồn phát điện bằng dầu diesel như trước đây. Nhờ đó, đảm bảo công bằng giữa người dân trên đất liền và hải đảo, trực tiếp tạo động lực giúp người dân yên tâm bám biển.
Thực tế, giá thành sản xuất, kinh doanh điện tại nhiều huyện đảo, xã đảo cao hơn giá EVN bán tới người dân. Hàng năm, EVN đều trực tiếp chịu khoản bù giá cho chi phí sản xuất, kinh doanh điện tại các đảo. Chỉ riêng năm 2022, EVN và các đơn vị đã chịu khoản bù giá với số tiền rất lớn cho chi phí sản xuất, kinh doanh điện tại các huyện đảo: Phú Quý (tỉnh Bình Thuận), Côn Đảo (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu), Trường Sa (tỉnh Khánh Hòa), Bạch Long Vĩ (Thành phố Hải Phòng), Đảo Bé (huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Nam) và các xã đảo Khánh Hòa, đảo Cồn Cỏ (tỉnh Quảng Trị).
Trong đó, năm 2022, tại Cồn Cỏ (Quảng Trị), giá thành sản xuất, kinh doanh điện là hơn 13.219 đồng/kWh, trong khi giá bán bình quân là hơn 1.964 đồng/kWh, EVN bù giá hơn 11.200 đồng cho mỗi kWh điện. Còn tại huyện đảo Phú Quý (tỉnh Bình Thuận), giá thành sản xuất, kinh doanh điện “dễ thở” hơn, nhưng vẫn lên tới hơn 7.691 đồng/kWh, cao hơn nhiều so với giá EVN bán ra bình quân khoảng hơn 2.001 đồng/kWh.
Có những nơi như tại đảo Bích Đầm (Khánh Hòa), giá EVN bán bình quân tới người dân năm 2022 chỉ khoảng 1.703 đồng/kWh, chưa đạt được 1/10 giá thành sản xuất, kinh doanh điện (giá thành điện khoảng 18.081 đồng/kWh). Tình trạng tương tự ở đảo Vũng Ngán (Khánh Hòa), người dân chỉ trả bình quân khoảng 1.688 đồng/kWh, trong khi giá thànhsản xuất, kinh doanh điện của EVN khoảng 17.232 đồng/kWh, cao gấp 10,2 lần so với giá bán điện bình quân!
Như vậy, trong từng kWh điện bán ra, EVN đều chịu khoản bù giá điện để quân, dân đảo xa được hưởng giá điện như tại đất liền. Đó là nỗ lực cao của EVN để hoàn thành nhiệm vụ chính trị đảm bảo cung ứng điện cho mọi miền đất nước, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Thực tế, với các đảo được cấp điện từ lưới điện quốc gia, do đặc thù khoảng cách địa lý biển đảo, việc đầu tư xây dựng hệ thống điện trên đảo lại bị phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết, sóng gió… Kéo theo đó, các dự án đầu tư cấp điện ở biển đảo có suất vốn đầu tư lớn. Đối với các đảo được cấp điện bằng nguồn tại chỗ (nguồn năng lượng tái tạo) thì giá thành sản xuất điện lớn, tính bền vững và ổn định không cao. Do đó, không thu hút được đầu tư từ các doanh nghiệp tư nhân.
EVN đảm bảo cung ứng điện tại đảo Lý Sơn, thúc đẩy phát triển kinh tế biển đảo, góp phần đảm bảo an ninh quốc phòng. (Ảnh chụp năm 2019).
Bên cạnh việc bù giá, EVN cũng phải nỗ lực rất nhiều trong việc đảm bảo cung ứng điện tin cậy, an toàn, liên tục trên các đảo. Bởi việc hệ thống lưới điện tại đây chịu ảnh hưởng của môi trường nhiễm mặn, mưa bão… dẫn đến tuổi thọ của các thiết bị ngắn hơn rất nhiều trong điều kiện thông thường. Mặt khác, ngành điện phải không ngừng đầu tư, bảo dưỡng lưới điện, chi phí cho quản lý, vận hành, sửa chữa lưới điện tại các đảo vì vậy cũng tăng cao. Chưa kể, để thực hiện nhiệm vụ tại các đảo xa, cán bộ, nhân viên ngành điện cũng phải vượt lên những thách thức do xa gia đình, xa đơn vị… để hoàn thành nhiệm vụ.
Mặc dù vẫn còn khó khăn về nguồn vốn, vấn đề bù giá và các thách thức do vận hành hệ thống điện cách xa đất liền, nhưng EVN luôn thể hiện trách nhiệm cao nhất, quyết tâm hoàn thành xuất sắc trọng trách này. Từ sự chung sức của người lao động EVN, điện sáng trên các đảo tiền tiêu thúc đẩy phát triển kinh tế biển đảo, đảm bảo đời sống dân sinh và đặc biệt, góp phần quan trọng trong bảo vệ an ninh quốc phòng, khẳng định chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc./.