Trước cơ hội mở ra từ kinh tế xanh, giới đầu tư trong và ngoài nước cho rằng, lợi thế cạnh tranh là điều mà Việt Nam sẽ gặt hái được khi thu hút đầu tư vào lĩnh vực này. Tuy nhiên, để giới đầu tư 'mở hầu bao' thì điều quan trọng là cần đơn giản hóa khâu thủ tục, giảm thiểu những quy định và giảm chi phí cho doanh nghiệp (DN).

Nói về việc thu hút đầu tư vào kinh tế xanh ở Việt Nam hiện nay, ông Stuart Livesey, Trưởng đại diện Tập đoàn Copenhagen Infrastructure Partners (CIP) tại Việt Nam, cho rằng đây là lúc không chỉ nói nhiều mà phải hành động nhiều, tức là cần phê duyệt những luật định để nhà đầu tư thấy được cơ hội rõ ràng cho mình trong tương lai.

Cần giảm thiểu quy định và chi phí cho doanh nghiệp

Dẫn chứng về việc đầu tư vào điện gió ngoài khơi, theo ông Livesey cho rằng, với đặc thù công nghệ phức tạp và chi phí đầu tư nhiều tỷ USD, nên các nhà đầu tư vẫn chờ đợi những định hướng rõ ràng, các chính sách phát triển cụ thể, đột phá từ Chính phủ nhằm mang đến sự tin tưởng cho họ vào lĩnh vực mới nhưng đầy tiềm năng này. 

Giới đầu tư vẫn chờ hành lang pháp lý rõ ràng hơn để kiểm soát những rủi ro khi rót vốn vào các dự án năng lượng tái tạo ở Việt Nam.

Chia sẻ tại Diễn đàn và Triển lãm Kinh tế Xanh (GEFE) 2024 do Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) và Bộ Công Thương tổ chức ở Tp.HCM vào ngày 21/10, ông Stuart Livesey nhấn mạnh để thu hút được những tập đoàn lớn đầu tư vào kinh tế xanh đòi hỏi Việt Nam nên có một hệ thống pháp lý linh hoạt, các quy trình phối hợp nhịp nhàng hơn nữa.

Đứng ở góc độ tài chính, theo ông Eric Lim, Giám đốc phát triển bền vững của Ngân hàng UOB (Singapore) nói rằng, dòng tiền đầu tư cho kinh tế xanh sẽ “mở hầu bao”, đổ vào Việt Nam nếu như những rủi ro được kiểm soát. Đặc biệt là cần giải quyết các thủ tục có tính chất phức tạp, có cơ chế chính sách thông thoáng hơn.

“Điều này đang cần vai trò của các nhà làm luật ở Việt Nam và lộ trình rõ ràng hơn trong chính sách đầu tư kinh tế xanh nhằm giảm thiểu rủi ro cho giới đầu tư khi rót vốn vào. Một khi ngân hàng rót tiền cho những dự án xanh thì họ cũng phải quản lý được các rủi ro, nhất là với các khoản vay triệu USD”, ông Lim nói.

Theo vị giám đốc phát triển bền vững của UOB, tiềm năng để thúc đẩy tài chính xanh ở Việt Nam là rất lớn. Điều đó đến từ những dự án đầu tư kinh tế xanh có tính tham vọng trong bối cảnh mới để cạnh tranh cao hơn. Và các DN vừa và nhỏ cũng sẽ được hỗ trợ trong lộ trình chuyển đổi xanh để tham gia vào chuỗi cung ứng xanh trên toàn cầu.

Còn theo ông Margaritis Schinas, Phó Chủ tịch Ủy ban Châu Âu (EU), lợi thế cạnh tranh là điều mà Việt Nam sẽ gặt hái được khi thu hút đầu tư vào kinh tế xanh. Điều quan trọng là cần đơn giản hóa khâu thủ tục, giảm thiểu những quy định và giảm chi phí cho doanh nghiệp (DN). 

Vị Phó Chủ tịch EU dẫn lại một câu tục ngữ Việt Nam là “cái khó ló cái khôn” với ý nghĩa rằng trong khó khăn sẽ thúc đẩy sự sáng tạo giữa thời điểm chuyển đổi xanh đầy thách thức. Và chính trong những lúc như vậy Việt Nam có thể tạo ra cơ hội thay đổi lớn cho kinh tế xanh.

Và như điều mà ông Schinas đã nói, Việt Nam cũng đang dần thúc đẩy các chính sách, khung pháp lý có liên quan đến đầu tư kinh tế xanh. Như ở lĩnh vực năng lượng, ông John Rockhold, Trưởng Nhóm Công tác Điện và Năng lượng VBF, cho biết tới thời điểm này của năm 2024 vẫn đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam trong việc giải quyết các thách thức về chính sách, ban hành các quy định quan trọng góp phần tích cực vào quá trình chuyển đổi xanh.

Vẫn chờ giải quyết các thách thức về chính sách

Ông Rockhold có đưa ra dẫn chứng như hồi tháng 7/2024 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 80/2024/NĐ-CP ngày 3/7/2024 quy định về cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA). Cơ chế DPPA sẽ khuyến khích đầu tư nhiều hơn vào các dự án năng lượng tái tạo trong nước, tạo thêm các “người mua” trong thị trường điện cạnh tranh. 

Ngoài ra, Quy hoạch điện VIII đặt ra mục tiêu cụ thể liên quan đến điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu. Bộ Công Thương cũng đang xây dựng Nghị định khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu. 

Hoặc như ở Tp.HCM đang có “Đề án phát triển điện mặt trời mái nhà trên địa bàn Tp.HCM đến năm 2030” cũng cho thấy tiềm năng phát triển và ứng dụng năng lượng mặt trời là rất lớn. Tuy vậy, theo vị Trưởng Nhóm Công tác Điện và Năng lượng VBF, để thực hiện hóa thành công, Tp.HCM cần có những chiến lược triển khai rõ ràng và hiệu quả. Bởi vì đây là các chính sách rất quan trọng để huy động nguồn lực xã hội thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, gia tăng công suất nguồn điện này. 

Trong khi đó, ở lĩnh vực dệt may, ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), bày tỏ băn khoăn là hệ thống tài chính xanh còn non trẻ khiến dự án dệt may xanh gặp nhiều khó khăn trong việc huy động nguồn tài chính, bao gồm cả huy động vốn hoặc tiếp cận nguồn tín dụng ưu đãi. 

Như lưu ý của ông Trường, điều này xuất phát từ khung pháp lý tài chính xanh chưa hoàn thiện (như trường hợp thị trường trái phiếu xanh) và công cụ huy động tài chính xanh mới chưa được triển khai (như trường hợp thị trường giao dịch tín chỉ carbon).

Bàn về giải pháp thúc đẩy ngành dệt may đầu tư vào công nghệ xanh, Ts. Bùi Duy Tùng (Đại học RMIT) nói rằng, để đảm bảo tiếp cận một cách toàn diện thì rất cần hỗ trợ tài chính và ưu đãi. 

“Việc chuyển đổi theo hướng bền vững đòi hỏi cam kết tài chính đáng kể từ các DN. Để giảm bớt gánh nặng này và tạo điều kiện cho sự chuyển đổi xanh của ngành, Chính phủ cần thiết lập các cơ chế hỗ trợ tài chính, bao gồm việc cấp tài trợ, cho vay lãi suất thấp và ưu đãi thuế đối với các DN sẵn sàng đầu tư vào những công nghệ bền vững và phương thức thân thiện với môi trường”, vị chuyên gia của RMIT chia sẻ.

Bên cạnh đó, Ts. Tùng cho rằng chính phủ nên khuyến khích nhập khẩu công nghệ sạch, công nghệ cao và công nghệ tái tạo. Điều này có thể thực hiện thông qua giảm thuế quan hoặc ưu đãi khác. Ngoài ra, nên phát triển các khu công nghiệp bền vững. Nhất là cần theo đuổi chiến lược xây dựng một số khu công nghiệp dệt may lớn với chính sách ưu đãi cho các dự án quy mô lớn của các nhà đầu tư uy tín, sử dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại, đảm bảo tuân thủ các quy định về môi trường.

Thế Vinh-Link gốc