Tổng thống Donald Trump đã quyết định tạm thời miễn thuế ô tô đối với Mexico và Canada trong vòng một tháng, theo thông báo của Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt vào ngày 5/3. Đây được xem là một nhượng bộ quan trọng, dù chỉ mang tính tạm thời, đối với một phần trong chiến lược kinh tế của chính quyền ông.

Một công nhân đang kiểm tra các bộ phận nhôm tại một nhà sản xuất phụ tùng ô tô ở San Luis Potosi, Mexico.

Ông Trump cho biết quyết định này được đưa ra sau khi thảo luận với các hãng xe lớn của Mỹ như Ford, General Motors và Stellantis, nhằm tránh gây tổn thất tài chính cho họ. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng thuế quan chưa thực sự bị hủy bỏ mà chỉ được hoãn lại.

“Tổng thống đồng ý miễn trừ trong một tháng theo đề nghị của các công ty ô tô liên quan đến USMCA để họ không bị ảnh hưởng tiêu cực về kinh tế,” bà Leavitt tuyên bố trong cuộc họp báo thường kỳ. (USMCA là hiệp định thương mại giữa Mỹ, Mexico và Canada, được ký kết trong nhiệm kỳ đầu của Trump).

Dù lệnh miễn trừ được áp dụng, mức thuế 25% đối với Mexico và Canada vẫn giữ nguyên với hầu hết các mặt hàng khác. Tuy nhiên, bà Leavitt cũng hé lộ khả năng Trump có thể cân nhắc thêm các trường hợp miễn trừ, dù trước đó ông khẳng định sẽ không có ngoại lệ nào. Thông tin này đã giúp thị trường chứng khoán khởi sắc vào thứ Tư.

Bà Leavitt khuyến nghị các nhà sản xuất ô tô nên tận dụng khoảng thời gian một tháng này để định hướng lại hoạt động, phù hợp với mục tiêu của Trump là đưa sản xuất ô tô trở lại Mỹ – dù điều này đòi hỏi một chiến lược đầu tư và tuyển dụng quy mô lớn.

“Tổng thống muốn họ bắt đầu đầu tư, bắt đầu dịch chuyển sản xuất về Mỹ để tránh thuế quan. Đó là mục tiêu cuối cùng của ông ấy,” bà nhấn mạnh.

Ford phản hồi rằng họ sẽ tiếp tục làm việc với chính quyền để giải quyết các vấn đề của ngành công nghiệp ô tô. “Chúng tôi đánh giá cao sự hỗ trợ của Tổng thống Trump đối với ngành công nghiệp ô tô và quyết định miễn trừ thuế quan đối với các công ty tuân thủ USMCA,” đại diện Ford chia sẻ với CNN.

General Motors cũng bày tỏ sự hoan nghênh trước động thái này: “Cách tiếp cận của Tổng thống Trump giúp các nhà sản xuất ô tô Mỹ như GM duy trì khả năng cạnh tranh và tiếp tục đầu tư vào nội địa. Chúng tôi đã đầu tư hơn 60 tỷ USD vào Mỹ kể từ khi USMCA có hiệu lực và vẫn tiếp tục cam kết đầu tư hàng tỷ USD mỗi năm.”

Tuy nhiên, Canada tỏ ra không hài lòng với quyết định hoãn thuế trong một tháng, bởi ngành công nghiệp ô tô là một trong những lĩnh vực xuất khẩu chủ lực của nước này sang Mỹ.

Thủ hiến tỉnh Ontario của Canada, ông Doug Ford nhấn mạnh rằng cả ông và Thủ tướng Canada Justin Trudeau đều phản đối bất kỳ mức thuế nào đánh vào hàng hóa của Canada. “Chúng tôi có quan điểm chung – không chấp nhận thuế quan, và sẽ không nhượng bộ,” ông tuyên bố trong cuộc họp báo hôm thứ Tư.

Quyết định gia hạn của ông Trump diễn ra ngay trước thời điểm chính quyền ông dự kiến công bố kế hoạch áp thuế toàn cầu vào ngày 2/4. Leavitt cho biết, không giống như Mexico và Canada, các quốc gia khác sẽ khó có cơ hội được miễn trừ khỏi đợt áp thuế này.

Ngoài ra, các mức thuế 25% vẫn có thể áp dụng với nhiều mặt hàng khác từ Canada và Mexico. Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Howard Lutnick gần đây đã đề cập đến thuế bán hàng 5% của Canada khi bàn về khả năng áp thuế đáp trả từ phía Mỹ.

Tác động đối với ngành công nghiệp ô tô

Ngành ô tô Bắc Mỹ đã vận hành theo mô hình chuỗi cung ứng xuyên biên giới trong nhiều thập kỷ qua nhờ các hiệp định thương mại tự do. Hiện nay, nhiều bộ phận xe hơi được sản xuất và vận chuyển qua lại giữa Mỹ, Mexico và Canada trước khi chiếc xe hoàn thiện được đưa đến tay khách hàng.

Các nhà sản xuất ô tô Mỹ cảnh báo rằng áp thuế đối với ô tô và phụ tùng nhập khẩu từ hai quốc gia láng giềng có thể đẩy chi phí sản xuất xe hơi tại Mỹ lên hàng nghìn đô la, làm suy yếu lợi thế cạnh tranh. Ngược lại, các xe nhập khẩu từ châu Âu hay châu Á – vốn không phụ thuộc nhiều vào linh kiện từ Mexico và Canada – sẽ không bị ảnh hưởng, tạo ra lợi thế cho họ trên thị trường Mỹ.

Jim Farley, CEO của Ford, bày tỏ lo ngại về hệ quả của chính sách này: “Nó mang lại lợi thế lớn cho các hãng xe Hàn Quốc, Nhật Bản và châu Âu. Họ có thể đưa hàng triệu xe vào thị trường Mỹ mà không bị ảnh hưởng bởi thuế quan đối với Mexico và Canada.”

Theo dữ liệu của S&P Global Mobility, năm ngoái Canada sản xuất khoảng 1,3 triệu xe, trong khi Mexico sản xuất 4 triệu xe, và khoảng 70% số xe này được tiêu thụ tại Mỹ. Trong khi đó, các nhà máy Mỹ sản xuất khoảng 10,2 triệu xe.

Số liệu của Bộ Thương mại Mỹ cho thấy năm 2023, nước này nhập khẩu 217 tỷ USD ô tô chở khách, trong đó Mexico là nguồn nhập khẩu lớn nhất, tiếp theo là Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada và Đức. Mexico xuất khẩu sang Mỹ 50 tỷ USD xe hơi, trong khi con số này với Canada là 28 tỷ USD.

Ngoài ra, Canada và Mexico còn cung cấp 47 tỷ USD phụ tùng ô tô cho Mỹ. Một nghiên cứu từ Anderson Research Group ước tính, nếu không có miễn trừ thuế, mức thuế 25% có thể làm tăng chi phí sản xuất ô tô ở Bắc Mỹ thêm từ 3.500 đến 12.000 USD mỗi chiếc.

Việc chính quyền Mỹ liên tục thay đổi chính sách thuế quan đã tạo ra sự bất ổn cho doanh nghiệp. Bà Leavitt khẳng định Trump “sẵn sàng cân nhắc thêm các trường hợp miễn trừ khác”, nhưng sự thay đổi liên tục này đang khiến nhiều công ty không thể lên kế hoạch kinh doanh dài hạn.

Một cuộc khảo sát của Viện Quản lý Cung ứng cho thấy các doanh nghiệp Mỹ đang lo lắng về tác động của thuế quan đối với hoạt động kinh doanh. Một số công ty cho biết họ phải đối mặt với “sự không chắc chắn nghiêm trọng” trong tương lai, trong khi những công ty khác cảnh báo rằng thuế quan có thể gây ra “hiệu ứng lan tỏa tiêu cực, đe dọa sự sống còn của doanh nghiệp.”

Thành An-Link gốc