Áp lực chính trị bao trùm cuộc họp của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong tuần này, khi các nhà hoạch định chính sách cân nhắc việc cắt giảm lãi suất nhằm hỗ trợ nền kinh tế đang đối mặt với tăng trưởng chậm lại và lạm phát dai dẳng.

Những động thái quyết liệt của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong nỗ lực tái cấu trúc Fed có thể sẽ bùng phát tại cuộc họp chính sách tuần này, đánh dấu thời điểm đặc biệt căng thẳng tại một tổ chức vốn được thiết kế để hoạt động độc lập, tránh sự chi phối từ Nhà Trắng.

Thị trường tài chính gần như chắc chắn dự đoán Fed sẽ hạ lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm vào cuối cuộc họp kéo dài hai ngày (kết thúc vào 17/9). Tuy nhiên, khác với những lần trước, Fed hiện đang phải đối mặt với sức ép chưa từng có từ Nhà Trắng, Quốc hội và cả hệ thống tòa án – những yếu tố có thể định hình tương lai của ngân hàng trung ương.

Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Fed Jerome H. Powell trong chuyến tham quan tòa nhà Hội đồng Dự trữ Liên bang đang được cải tạo tại Washington vào ngày 24/7. (Ảnh: Kent Nishimura/Reuters)

“Cuộc họp lần này diễn ra trong bối cảnh một cơn lốc chính trị tác động. Chúng ta chưa từng thấy điều này trước đây”, ông Mark Spindel, nhà quản lý đầu tư đồng tác giả cuốn sách về lịch sử tính độc lập của Fed, nhận định.

Nội bộ Fed chia rẽ sâu sắc
Đối với người dân, rủi ro không chỉ dừng ở những đấu đá quyền lực tại Washington. Lãi suất ngắn hạn thấp hơn có thể đồng nghĩa với việc thế chấp và các khoản vay tiêu dùng rẻ hơn, giúp giảm gánh nặng chi phí vay vốn.

Tuy nhiên, viễn cảnh lãi suất dài hạn lại có thể tăng nếu tính độc lập của Fed bị xói mòn và thị trường mất niềm tin vào khả năng kiểm soát lạm phát của cơ quan này. Khi đó, các nhà đầu tư sẽ yêu cầu lợi suất cao hơn để bù đắp rủi ro.

Một trong những cố vấn kinh tế thân cận nhất của Tổng thống Trump, ông Stephen Miran, dự kiến sẽ kịp thời được Thượng viện phê chuẩn để tham gia thảo luận ngay trong cuộc họp này. Đây là bước đi bất thường, bởi đã nhiều thập kỷ Fed không có sự hiện diện trực tiếp của một quan chức trong chính quyền Tổng thống.

Đáng chú ý, đây còn là sự thay đổi quan điểm rõ rệt của các Thượng nghị sĩ Cộng hòa, những người từng kiên quyết bảo vệ Fed trước ảnh hưởng của Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ đầu.

Ông Miran tuyên bố sẽ tạm nghỉ không lương vị trí Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng, song không từ chức. Điều này khiến các nghị sĩ Dân chủ phản đối, cho rằng ông vẫn sẽ chịu ảnh hưởng từ Tổng thống Trump khi làm việc tại Fed.

Dù nhiệm kỳ chính thức của ông chỉ kéo dài tới cuối tháng 1, Miran vẫn có thể tiếp tục tại vị cho tới khi người kế nhiệm được bổ nhiệm. Trong văn bản trả lời chất vấn tại Thượng viện, ông từ chối cam kết sẽ rời nhiệm sở vào tháng 1, dù khẳng định sẽ hành động “một cách độc lập”.

Trong khi đó, người được cựu Tổng thống Joe Biden bổ nhiệm là bà Lisa Cook đang đối mặt với rắc rối pháp lý sau khi ông Trump tìm cách sa thải bà khỏi Hội đồng Thống đốc vào cuối tháng 8 với cáo buộc gian lận thế chấp.

Một thẩm phán liên bang đã tạm thời ngăn chặn quyết định này, cho rằng bà Cook có “cơ sở vững chắc” để chứng minh việc sa thải là bất hợp pháp. Tuy nhiên, chính quyền ông Trump đã yêu cầu tòa phúc thẩm ban hành lệnh khẩn cấp nhằm loại bỏ Cook trước ngày 15/9 – chỉ một ngày trước khi Fed nhóm họp.

Tòa án Tối cao có thể phải ra quyết định vào ngày 16/9 liệu bà Cook có được tiếp tục tham gia cuộc họp hay không. Các cáo buộc gian lận thế chấp liên quan đến năm 2021, trước khi bà được bổ nhiệm, vẫn chưa dẫn đến bất kỳ cáo trạng nào, và bà Cook phủ nhận mọi sai phạm.

Chủ tịch Fed Jerome Powell đã nhiều lần thừa nhận ranh giới mong manh mà Fed đang đi: hành động quá sớm có thể phá hỏng tiến trình kiểm soát lạm phát, trong khi chậm trễ có thể làm tổn hại thị trường việc làm.

Những rạn nứt chính trị ngày càng rõ nét có thể dẫn tới các bất đồng công khai chưa từng có tại Fed. Hai thống đốc do Tổng thống Trump bổ nhiệm là ông Christopher Waller và bà Michelle Bowman – hồi tháng 7 đã bỏ phiếu ủng hộ cắt giảm lãi suất, đánh dấu sự bất đồng đầu tiên trong hơn 30 năm giữa các thành viên Hội đồng Thống đốc.

Nếu ông Miran gia nhập cùng họ, Tổng thống Trump sẽ kiểm soát được một khối 3 phiếu trong số 7 ghế, ủng hộ việc hạ lãi suất mạnh tay.

Điều này đánh dấu sự rời xa truyền thống đồng thuận lâu nay của Fed, mở ra kịch bản một ngân hàng trung ương chia rẽ sâu sắc về chính trị, nơi chính sách tiền tệ có thể bị cuốn vào cuộc đấu tranh đảng phái.

Thực tế, lãi suất được quyết định bởi Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) gồm 19 thành viên: 7 thống đốc và 12 chủ tịch Fed khu vực, trong đó chỉ có năm chủ tịch có quyền bỏ phiếu tại mỗi cuộc họp.

Bài toán khó cho Chủ tịch Fed Powell

Fed hiện phải đối mặt với tình thế chính sách phức tạp. Thị trường lao động suy yếu rõ rệt – yếu tố thường dẫn tới quyết định hạ lãi suất để ngăn suy thoái. Tỷ lệ thất nghiệp đã tăng lên 4,3% trong tháng 8, mức cao nhất kể từ tháng 10/2021, trong khi nền kinh tế chỉ tạo ra 22.000 việc làm, thấp hơn nhiều so với kỳ vọng.

Song, lạm phát vẫn neo ở mức 2,9%/năm, cao hơn mục tiêu 2% của Fed, một phần do các mức thuế quan mà Tổng thống Trump áp lên hàng hóa nhập khẩu. Riêng trong tháng 8, giá tiêu dùng tăng 0,4%, ghi nhận mức cao nhất kể từ tháng 1, trái ngược hoàn toàn với tuyên bố của ông Trump rằng “không có lạm phát”.

Câu hỏi lớn đối với Fed là liệu lạm phát do thuế quan gây ra chỉ mang tính tạm thời hay sẽ kéo dài. Khi các hộ gia đình và doanh nghiệp kỳ vọng giá cả tiếp tục leo thang, những kỳ vọng đó có thể tự biến thành hiện thực, khi người lao động đòi tăng lương và doanh nghiệp nâng giá bán.

Chủ tịch Fed Jerome Powell đã nhiều lần thừa nhận ranh giới mong manh mà Fed đang đi: hành động quá sớm có thể phá hỏng tiến trình kiểm soát lạm phát, trong khi chậm trễ có thể làm tổn hại thị trường việc làm.

“Nếu chúng ta cắt giảm lãi suất quá sớm, có thể sẽ chưa hoàn thành nhiệm vụ kiểm soát lạm phát. Lịch sử đã chứng minh điều đó”, ông Powell nói tại cuộc họp báo tháng 7.

“Nhưng nếu quá muộn, chúng ta có thể gây thiệt hại không đáng có cho thị trường lao động. Vì vậy, điều quan trọng là chọn đúng thời điểm, đó chính là điều chúng tôi đang cố gắng làm”, Chủ tịch Fed nhấn mạnh thêm

Các ngân hàng trung ương trên thế giới đang dõi theo rất kỹ tình hình, bởi họ lo ngại rằng những tác động chính trị có thể khiến chi phí vay vốn tăng lên và làm lung lay sự ổn định tài chính

“Bất kỳ nỗ lực nào nhằm làm suy yếu tính độc lập của ngân hàng trung ương đều sẽ khiến lãi suất trung và dài hạn tăng cao. Lịch sử đã chứng minh rõ ràng lợi ích của sự độc lập: nó giúp giảm rủi ro và cải thiện điều kiện tài chính cho hộ gia đình, doanh nghiệp và cả chính phủ”, bà Isabel Schnabel, thành viên Hội đồng Ngân hàng Trung ương châu Âu, cảnh báo.

Theo Washington Post

Quang Đăng-Link gốc