Phần lớn các biện pháp thuế quan sâu rộng mà Tổng thống Donald Trump áp đặt trong nhiệm kỳ thứ hai đang đối mặt với một phép thử cuối cùng.
Phép thử này sẽ quyết định liệu ông có thể tiếp tục áp thuế hay không, cũng như liệu các doanh nghiệp có đủ điều kiện nhận lại những khoản hoàn thuế khổng lồ hay không.
Quang cảnh cảng hàng hóa tại Los Angeles, California, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN
Bước ngoặt tiềm năng này xảy ra sau khi Tòa Phúc thẩm khu vực tư pháp số 5 của Mỹ hôm 2/9 đã ra phán quyết khẳng định việc Tổng thống Trump sử dụng Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để áp thuế quan toàn cầu là vượt thẩm quyền hiến pháp.
Ông Trump đã sử dụng quyền hạn này để đẩy mức thuế nhập khẩu lên 50% đối với Ấn Độ và Brazil, thậm chí lên tới 145% đối với Trung Quốc vào đầu năm nay.
Tính đến ngày 24/8, các doanh nghiệp Mỹ đã nộp hơn 210 tỷ USD cho các mức thuế mà tòa án Mỹ đã xác định là bất hợp pháp. Ông Trump thừa nhận rằng nếu quyết định đó được Tòa án Tối cao Mỹ giữ nguyên, Bộ Tài chính Mỹ có thể phải "hoàn trả" khoản thuế đã thu.
Ông Trump cho biết chính quyền của ông đang chuẩn bị kháng cáo lên Tòa án Tối cao, có thể ngay trong ngày 3/9 để giữ nguyên các mức thuế hiện hành cho đến ngày 14/10, thời điểm Tòa án Tối cao dự kiến xem xét vụ việc. Tổng thống Mỹ cho rằng nếu tòa án đưa ra quyết định sai lầm, đó sẽ là một "thảm họa" đối với đất nước.
Tuy nhiên, Tòa án Tối cao có thể quyết định không thụ lý đơn kháng cáo và giữ nguyên phán quyết của tòa cấp dưới. Nếu vậy, các doanh nghiệp Mỹ có thể nhận lại số tiền đó, nhưng quá trình này sẽ không dễ dàng hay nhanh chóng.
Ông Ted Murphy, một luật sư thương mại quốc tế tại công ty luật Sidley Austin cho biết Tòa án Tối cao có thể sẽ thụ lý vụ việc trong kỳ họp tới bắt đầu vào tháng sau. Trong khi quá trình kháng cáo diễn ra, các mức thuế đang bị tranh cãi có thể sẽ vẫn có hiệu lực.
Nếu Tòa án Tối cao cũng nhận thấy ông Trump không có thẩm quyền pháp lý để áp thuế theo IEEPA, chính quyền sẽ phải ngừng thu các khoản thuế đó ngay lập tức. Tuy nhiên, việc xử lý các khoản hoàn thuế tiềm năng như thế nào vẫn là một câu hỏi bỏ ngỏ.
Ông Murphy cho rằng có khả năng chính phủ sẽ quyết định hoàn trả các khoản thuế không hợp lệ cho tất cả các nhà nhập khẩu đã nộp. Một khả năng khác là chính phủ có thể cho rằng phán quyết chỉ áp dụng cho các nguyên đơn có tên trong vụ kiện, buộc các nhà nhập khẩu khác phải tự mình đệ đơn kiện. Hoặc khả năng cao nhất là chính phủ sẽ cố gắng để tòa án phê duyệt một quy trình hoàn thuế hành chính, nơi các nhà nhập khẩu phải chủ động yêu cầu hoàn thuế.
Đại diện từ Bộ Tài chính Mỹ từ chối bình luận về vấn đề này.
*Những mặt trái của việc hoàn thuế
Mặc dù các doanh nghiệp có thể vui mừng trước viễn cảnh được hoàn thuế, nhưng điều này không hẳn là một chiến thắng cho nền kinh tế.
Khoản doanh thu thuế hơn 200 tỷ USD đã giúp Chính phủ Mỹ giảm vay nợ. Nếu phải hoàn trả số tiền này, chính phủ sẽ phải vay nợ nhiều hơn để trang trải chi phí. Một biện pháp tiềm năng là Washington sẽ phát hành thêm trái phiếu Kho bạc - điều này sẽ đẩy lợi suất trái phiếu cùng chi phí vay mượn trên toàn nền kinh tế lên cao.
Nhà phân tích chính sách Ed Mills tại công ty dịch vụ tài chính Raymond James cảnh báo rằng việc hoàn thuế có thể gây ra một làn sóng phát hành trái phiếu Kho bạc và làm tăng vọt lợi suất tại Mỹ.
Ngoài ra, việc hoàn thuế cũng có thể làm dấy lên lo ngại về lạm phát. Ông Gary Hufbauer, một chuyên gia tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, nhắc lại rằng dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden, thâm hụt ngân sách lớn cùng chính sách tiền tệ nới lỏng đã châm ngòi cho lạm phát phi mã.
Hiện tại, thâm hụt ngân sách dưới thời ông Trump vẫn tiếp tục tăng bất chấp nguồn thu từ thuế quan. Nếu Tổng thống Trump thành công trong việc gây áp lực buộc Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) hạ lãi suất trong khi các khoản hoàn thuế lớn được tung ra, ông Hufbauer lo ngại rằng điều đó sẽ "gợi lại cho các nhà đầu tư ký ức về những năm tháng dưới thời ông Biden" - ám chỉ nguy cơ lạm phát cao quay trở lại.
Hương Thủy-Link gốc