Sau 4 năm Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) có hiệu lực, đã mở ra cánh cửa cho các doanh nghiệp châu Âu thâm nhập vào thị trường Việt Nam, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết để "mở khóa" toàn bộ tiềm năng của EVFTA …

Khối Liên minh châu Âu đã rót 28 tỷ euro vào 2450 dự án tại Việt Nam.

Khảo sát của Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) về Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) sau 4 năm thực thi cho thấy gần 2/3 doanh nghiệp EU tham gia khảo sát cho rằng họ đã nhận được lợi ích từ hiệp định, tuy nhiên ở những mức độ khác nhau.

XUẤT KHẨU, ĐẦU TƯ VÀO VIỆT NAM GIA TĂNG

Đáng chú ý, 27% công ty tăng đáng kể so với 18% vào năm 2023 và hiện đang nhận được những lợi ích từ mức độ vừa đến rất lớn, trong khi 1/4 khác (giảm so với 31% vào năm 2023) vẫn chưa thấy bất kỳ lợi ích hữu hình nào.

Bất chấp sự chênh lệch này, các thành viên EuroCham vẫn luôn đề cập việc giảm thuế quan, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường và mở rộng khả năng tiếp cận thị trường là những lợi ích chính. Những lợi thế khác có thể đề cập tới như chuỗi cung ứng hợp lý, cải thiện tính minh bạch trong kinh doanh và khuôn khổ pháp lý chặt chẽ hơn.

Khảo sát cũng cho rằng EVFTA đã thúc đẩy đáng kể xuất khẩu của Việt Nam sang châu Âu, tăng vọt từ 35 tỷ euro vào năm 2019 lên tới hơn 48 tỷ euro vào năm 2023. Sự tăng trưởng được thể hiện rõ trong các lĩnh vực như điện tử, dệt may, giày dép, nông nghiệp và hải sản.Ngược lại, mức tăng xuất khẩu của EU sang Việt Nam khiêm tốn hơn nhiều, chỉ tăng từ 11 tỷ euro lên 11,4 tỷ euro trong cùng kỳ, làm tăng thêm sự mất cân bằng thương mại đáng kể.

Tuy nhiên, EVFTA chắc chắn đã củng cố sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư châu Âu. Khối Liên minh châu Âu, vốn là nhà đầu tư lớn tại quốc gia này, đã rót 28 tỷ euro vào 2450 dự án, nhấn mạnh niềm tin của EU vào tiềm năng của Việt Nam.

Đáng chú ý, các nhà đầu tư EU đã bổ sung 800 triệu euro vào đầu tư trực tiếp nước ngoài trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 9 năm 2023, đi ngược lại xu hướng FDI đang giảm trên toàn cầu.

NHỮNG THÁCH THỨC CẦN VƯỢT QUA

Khảo sát của EuroCham cũng cho thấy một số trở ngại mà các doanh nghiệp châu Âu phải đối mặt khi tận dụng tối đa EVFTA, đó là các yêu cầu pháp lý phức tạp và việc chính quyền địa phương không công nhận các tiêu chuẩn quốc tế.

Ngoài ra, việc các bên liên quan không hiểu rõ thỏa thuận, kết hợp với các vấn đề về định giá hải quan và thủ tục thông quan chưa minh bạch làm phức tạp hóa hoạt động thương mại. Các rào cản kỹ thuật, đặc biệt là trong lĩnh vực chứng nhận và thử nghiệm sản phẩm cũng vẫn là một rào cản đáng kể.

Ông Dominik Meichle, Chủ tịch EuroCham Việt Nam, cho biết EVFTA chắc chắn đã tạo ra những cơ hội mới cho các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam. Tuy nhiên, khảo sát cho thấy rằng mặc dù đã đạt được tiến triển, nhưng vẫn còn nhiều thách thức. Khi chúng ta bước vào năm thứ 5 của thỏa thuận, điều quan trọng là phải tiếp tục nỗ lực đơn giản hóa các thủ tục, thống nhất các tiêu chuẩn và đảm bảo mọi người đều hiểu cách thức hoạt động của EVFTA.

Phó Chủ tịch EuroCham Jean-Jacques Bouflet cũng lưu ý rằng những điều chỉnh chính sách gần đây tại Việt Nam đã tạo ra những thách thức cho các doanh nghiệp châu Âu hoạt động theo EVFTA. Những thay đổi này, bao gồm thuế tiêu dùng và thuế nội địa mới, cùng các rào cản kỹ thuật khi gia nhập đang kìm hãm toàn bộ tiềm năng của thỏa thuận. Tuy nhiên, EuroCham đang tích cực tham gia vào các cuộc thảo luận mang tính xây dựng để giải quyết những vấn đề này và tìm ra các giải pháp có lợi cho cả Việt Nam và châu Âu.

Nhấn mạnh nhu cầu hỗ trợ và thích ứng liên tục, Giám đốc điều hành của Decision Lab Thue Quist Thomasen nêu rõ: "Những cuộc khảo sát đã chỉ ra rằng mặc dù EVFTA là một công cụ mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế, nhưng thành công của nó phụ thuộc vào những nỗ lực liên tục nhằm giải quyết những khó khăn về quy định, rào cản kỹ thuật và khoảng cách nhận thức. Một cách tiếp cận có mục tiêu để hỗ trợ các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong việc điều hướng những thách thức này là rất quan trọng".

Nhằm giải quyết các thách thức và tối đa hóa lợi ích của EVFTA, ông Jean-Jacques Bouflet đã chỉ ra các sáng kiến ​​chiến lược của EuroCham, đó là cam kết hợp tác với các bên liên quan để hợp lý hóa việc tuân thủ quy định, vận động để các tiêu chuẩn quốc tế được công nhận rộng rãi hơn và phát triển các chương trình giáo dục, nâng cao nhận thức toàn diện về EVFTA.

“Chúng tôi cũng sẽ tiếp tục thúc đẩy các giải pháp cho các rào cản kỹ thuật đối với thương mại, đặc biệt là trong chứng nhận và thử nghiệm, đồng thời vận động cắt giảm thuế quan hơn nữa và đơn giản hóa các thủ tục hải quan", ông Jean-Jacques Bouflet nêu rõ.

Bên cạnh đó, EuroCham Việt Nam đang tích cực ủng hộ việc phê chuẩn đầy đủ Hiệp định bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVIPA) như một bước quan trọng để mở khóa toàn bộ tiềm năng của EVFTA nhằm thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài.

Mặc dù các tổ chức EU đã phê duyệt, EVIPA vẫn yêu cầu phê chuẩn riêng lẻ từ tất cả 27 quốc gia thành viên EU. Với 18 quốc gia thành viên đã phê chuẩn hiệp định, EuroCham Việt Nam đang làm việc không ngừng nghỉ với các bên liên quan của châu Âu để khuyến khích các quốc gia còn lại cùng đồng hành.

"EuroCham cam kết hỗ trợ các thành viên tận dụng tối đa các cơ hội mà EVFTA mang lại. Chúng tôi sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chức năng của Việt Nam để giải quyết những thách thức còn tồn tại và đảm bảo rằng cả doanh nghiệp châu Âu và Việt Nam đều có thể tận dụng tối đa lợi ích của thỏa thuận mang tính bước ngoặt này", ông Meichle khẳng định.

Vũ Khuê-Link gốc