Các dự báo cho thấy khu vực châu Á, một trong những động lực tăng trưởng chính của thế giới, sẽ có tốc độ tăng trưởng chậm nhất kể từ cuối những năm 1960.

Công nhân làm việc trên dây chuyền lắp ráp xe ô tô con tại khu công nghiệp kỹ thuật cao ở thành phố Nhật Chiếu, tỉnh Sơn Đông (Trung Quốc) ngày 29/6/2023. Ảnh: THX/TTXVN

Theo tờ The Financial Times, trong dự báo mới nhất về tình hình kinh tế thế giới, Ngân hàng Thế giới (WB) đã hạ dự báo tăng trưởng của Trung Quốc trong năm tới và cảnh báo rằng các nền kinh tế đang phát triển ở Đông Á sẽ tăng trưởng ở mức thấp nhất trong 5 thập kỷ, do chủ nghĩa bảo hộ của Mỹ và nợ gia tăng gây cản trở đà tăng trưởng kinh tế.
Dự báo ảm đạm về tình hình kinh tế năm 2024 của Ngân hàng Thế giới nhấn mạnh mối lo ngại ngày càng tăng về suy thoái của Trung Quốc và nguy cơ sẽ lan sang châu Á. Các nhà hoạch định chính sách của Trung Quốc đã đặt ra một trong những mục tiêu tăng trưởng thấp nhất trong nhiều thập kỷ vào năm 2023 là khoảng 5%.

* Kinh tế châu Á đình trệ

Trích dẫn một loạt các chỉ số yếu kém của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Ngân hàng Thế giới dự kiến sản lượng kinh tế của Trung Quốc sẽ tăng 4,4% trong năm 2024, giảm so với mức dự báo 4,8% vào tháng Tư vừa qua.
Cơ quan này cũng hạ dự báo tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) năm 2024 của các nền kinh tế đang phát triển ở Đông Á và Thái Bình Dương, bao gồm cả Trung Quốc, xuống 4,5%, từ mức dự đoán hồi tháng 4 là 4,8% và thấp hơn mức 5% dự kiến trong năm nay.
Các dự báo cho thấy khu vực châu Á, một trong những động lực tăng trưởng chính của thế giới, sẽ có tốc độ tăng trưởng chậm nhất kể từ cuối những năm 1960, nếu không tính các sự kiện bất thường như đại dịch COVID-19, cuộc khủng hoảng tài chính châu Á và cú sốc dầu mỏ toàn cầu vào những năm 1970.
Aaditya Mattoo, Chuyên gia kinh tế của Ngân hàng Thế giới phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, cho biết các nhà kinh tế kỳ vọng sự phục hồi của Trung Quốc sau các biện pháp kiểm soát đại dịch nghiêm ngặt sẽ “duy trì hơn và có ý nghĩa hơn so với thực tế”.
Ngân hàng Thế giới chỉ ra rằng doanh số bán lẻ của Trung Quốc giảm xuống dưới mức trước đại dịch, giá nhà trì trệ, nợ hộ gia đình gia tăng và đầu tư của khu vực tư nhân tụt hậu.       

Người dân mua sắm tại một siêu thị ở Jakarta, Indonesia. Ảnh: AFP/TTXVN

* Cải cách là cần thiết

Chuyên gia Mattoo cảnh báo tốc độ tăng trưởng chậm hơn sẽ tiếp tục tồn tại trừ khi các chính phủ, bao gồm cả Trung Quốc, bắt tay vào cải cách khu vực dịch vụ “sâu sắc hơn”. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi từ tăng trưởng dựa vào tài sản và đầu tư đang là thách thức đối với nhiều nền kinh tế đang phát triển ở châu Á.

“Trong một khu vực thực sự phát triển mạnh nhờ thương mại và đầu tư vào sản xuất... Chìa khóa lớn tiếp theo cho tăng trưởng sẽ đến từ việc cải cách các lĩnh vực dịch vụ để khai thác cuộc cách mạng kỹ thuật số”, ông Mattoo nói.
Trong khi đó, nhu cầu toàn cầu yếu hơn đang gây ra hậu quả. Nợ hộ gia đình, doanh nghiệp và chính phủ gia tăng đã làm giảm thêm triển vọng tăng trưởng. Những dự báo ngày càng ảm đạm cũng phản ánh rằng phần lớn khu vực - không chỉ Trung Quốc - đang bắt đầu chịu ảnh hưởng bởi các chính sách công nghiệp và thương mại mới của Mỹ theo Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) và Đạo luật CHIPS và Khoa học.

Trong nhiều năm, căng thẳng thương mại Mỹ-Trung và thuế quan mà Mỹ áp đặt lên Trung Quốc đã mang lại lợi ích cho Đông Nam Á, thúc đẩy nhu cầu nhập khẩu sang các nước khác trong khu vực. Nhưng việc Mỹ ban hành luật IRA và Đạo luật CHIPS và Khoa học vào năm 2022 - các chính sách nhằm thúc đẩy sản xuất của Mỹ và cắt giảm sự phụ thuộc của Mỹ vào Trung Quốc - đã ảnh hưởng đến các nước Đông Nam Á. Xuất khẩu các sản phẩm bị ảnh hưởng của khu vực sang Mỹ đã giảm.
Ông Mattoo cho biết: “Toàn bộ khu vực Đông Nam Á vốn đã được hưởng lợi từcăng thẳng thương mại Mỹ-Trung về mặt chuyển hướng [thương mại] giờ đây đang phải chịu sự chuyển hướng thương mại từ đó”.
Theo Ngân hàng Thế giới, xuất khẩu điện tử và máy móc từ Trung Quốc và các nước Đông Nam Á sụt giảm sau khi chính sách bảo hộ của Tổng thống Joe Biden có hiệu lực. Để so sánh, thương mại của Mỹ với các quốc gia bao gồm Canada và Mexico đã không suy giảm.

Dữ liệu của Ngân hàng Thế giới cho thấy nhu cầu giảm do tốc độ tăng trưởng toàn cầu chậm lại đang ảnh hưởng đến tất cả các quốc gia. Các nước Đông Nam Á lo ngại đang gấp rút chống trả tác động từ các chính sách này. Doanh nghiệp Indonesia đã chỉ trích việc loại trừ “không công bằng” các khoáng sản quan trọng của nước này khỏi gói trợ cấp khổng lồ của Mỹ cho công nghệ xanh.

Indonesia nắm giữ trữ lượng nickel lớn nhất thế giới, vốn rất quan trọng để sản xuất pin xe điện. Nước này đang cố gắng đàm phán một điều khoản giúp xuất khẩu khoáng sản đủ điều kiện để được đối xử tương tự như Canada hoặc Mexico./.

Vân Hải