Trong bối cảnh nguy cơ áp thuế trả đũa của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang hiện hữu, một số nền kinh tế châu Á có thặng dư thương mại đáng kể với Mỹ đang nỗ lực đàm phán các giải pháp có lợi với nước Mỹ để tránh bị áp thuế cao hơn.
Trong tuyên bố đưa ra cuối tuần trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông sẽ công bố mức thuế "có đi có lại", tức áp thuế quan tương ứng với mức thuế mà các quốc gia áp dụng đối với hàng hóa của Mỹ, sớm nhất là vào ngày 11/2 và có hiệu lực ngay lập tức.
Ông Trump không nêu rõ những quốc gia nào sẽ bị ảnh hưởng nhưng cho biết đó sẽ là một nỗ lực rộng rãi nhằm giúp xóa bỏ thâm hụt thương mại của Mỹ.
Trong khi các chi tiết vẫn chưa rõ ràng, một nhóm các nhà phân tích tại Barclays ngày 10/2 cho rằng “có khả năng thuế nhập khẩu của Mỹ sẽ tăng đối với hầu hết các nền kinh tế mới nổi ở châu Á”, ngoại trừ Singapore và Hồng Kông, những quốc gia mà Mỹ đang hưởng thặng dư thương mại.
Dựa trên ước tính của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), hầu hết các nền kinh tế ở châu Á áp dụng mức thuế trung bình cao hơn so với Mỹ đối với hàng nhập khẩu tính đến năm 2023.
Ấn Độ dẫn đầu với mức thuế trung bình là 17% đối với các quốc gia theo Qui chế tối huệ quốc (MFN), cao hơn so với Mỹ khi chỉ đánh thuế 3,3%. Mỹ được hưởng quy chế MFN với hầu hết các nền kinh tế lớn, ngoại trừ Nga.
Qui chế tối huệ quốc (MFN): đối xử bình đẳng với các nước khác. Theo các Hiệp định của WTO, về nguyên tắc, các quốc gia không phân biệt đối xử với các đối tác thương mại của mình, cho dù đối tác đó giàu hay nghèo, mạnh hay yếu.
Theo Cục Thống kê Dân số Mỹ , năm ngoái Trung Quốc đứng đầu về thặng dư thương mại với Mỹ ở mức 295,4 tỷ USD, Đài Loan là 74 tỷ USD, Nhật Bản với 68,5 tỷ USD và Hàn Quốc với 66 tỷ USD .
Ông Stefan Angrick, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Moody’s Analytics, nói với CNBC rằng: “Chỉ vì các nền kinh tế này hiện đang né tránh thuế quan, (điều đó) không có nghĩa là họ có thể thở phào nhẹ nhõm”, đồng thời nhấn mạnh rằng “tâm trạng của ông Trump có thể thay đổi và thuế quan vẫn có thể được áp dụng sau này”.
Theo ông Angrick, các quốc gia này đã tránh được đòn áp thuế quan mở màn của ông Trump nhờ mối quan hệ an ninh sâu sắc với Washington và khoản đầu tư lớn vào Mỹ, nhưng “họ không nên quá chủ quan”.
Ấn Độ chuẩn bị nhượng bộ
Theo ước tính của một số công ty nghiên cứu, Ấn Độ có thể là quốc gia dễ bị tổn thương nhất trước thuế quan “có đi có lại” vì nước này áp dụng mức thuế đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ cao hơn đáng kể so với mức thuế của Mỹ đối với các lô hàng từ Ấn Độ.
Theo chuyên gia của Ngân hàng MUFG, thuế quan của Mỹ đối với Ấn Độ có thể tăng từ mức 3% hiện tại lên trên 15%.
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Tổng thống Mỹ Donald Trump đến dự họp báo tại Hyderabad House ở New Delhi, Ấn Độ ngày 25/2/2020. (Ảnh: Getty Images)
Ấn Độ đầu tháng này đã giảm thuế đối với một loạt sản phẩm bao gồm xe máy, hàng điện tử, khoáng sản quan trọng và pin lithium ion. Bộ trưởng Tài chính Ấn Độ, ông Tuhin Kanta Pandey, cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng “chúng tôi đang báo hiệu rằng Ấn Độ không phải là vua thuế quan”.
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi được cho là đã chuẩn bị thảo luận về việc cắt giảm thuế quan tiếp theo đối với hàng chục lĩnh vực và mua thêm thiết bị năng lượng và quốc phòng từ Mỹ trong cuộc gặp với ông Trump vào cuối tuần này.
Thặng dư của Ấn Độ với Mỹ, đối tác thương mại lớn thứ ba của nước này, đạt 45,7 tỷ USD vào năm ngoái. Đáng chú ý, hàng nông sản nhập khẩu của nước này phải chịu mức thuế rất cao là 39%.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, ông có mối quan hệ nồng ấm với ông Modi, nhưng trong chiến dịch tái tranh cử, ông Trump đã gọi Ấn Độ là “kẻ lạm dụng rất nhiều” bằng thuế quan.
Trong cuộc điện đàm với Thủ tướng Ấn Độ Modi vào tháng trước, ông Trump đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc Ấn Độ mua thêm thiết bị an ninh do Mỹ sản xuất để đạt được “mối quan hệ thương mại song phương công bằng”, theo tuyên bố của Nhà Trắng.
Một số nhà quan sát thị trường đưa ra ý tưởng rằng hai bên có thể tiếp tục thảo luận về hiệp định thương mại tự do Mỹ - Ấn Độ được mong đợi từ lâu.
Chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden được cho là đã từ chối Ấn Độ trong việc thúc đẩy một hiệp định thương mại tự do, các phương tiện truyền thông địa phương của Ấn Độ đưa tin, trích dẫn lời Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp của nước này.
Ông Kenneth Juster, thành viên danh dự tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ, cho hay: “Một thỏa thuận như vậy hiện nay sẽ đòi hỏi New Delhi phải cắt giảm đáng kể thuế quan vì mức thuế quan của nước này cao hơn nhiều so với Washington; ông Trump tin vào một mức độ có đi có lại nào đó”.
Ông Arpit Chaturvedi, cố vấn khu vực Nam Á tại Teneo, cho biết Ấn Độ cũng có thể đề nghị chuyển đáng kể lượng dầu nhập khẩu từ Nga sang Mỹ để phù hợp với kế hoạch thúc đẩy xuất khẩu dầu khí của Tổng thống Trump.
Nhật Bản là quốc gia được “ưu ái” nhất
Các nhà phân tích cho biết Nhật Bản dường như đã đạt được mối quan hệ tích cực với ông Trump và có thể được bảo vệ khỏi mức thuế quan cao hơn “vào lúc này”, khi Thủ tướng Shigeru Ishiba kết thúc chuyến thăm chớp nhoáng tới Washington vào cuối tuần.
Theo dữ liệu của WTO, Tokyo duy trì mức thuế quan tương đối thấp, khoảng 3,7% đối với các quốc gia có quy chế MFN. Kyohei Morita, nhà kinh tế trưởng về Nhật Bản tại Nomura cho biết trong một lưu ý ngày 10/2 rằng điều đó cho thấy ”ít có khả năng tăng đáng kể thuế quan đối với hàng hóa Nhật Bản”.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tặng Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba một cuốn sách trong cuộc họp báo chung tại Phòng phía Đông của Nhà Trắng vào ngày 7/2/2025 tại Washington, DC. (Ảnh: Andrew Harnik/Getty Images)
Trong hội nghị thượng đỉnh tuần trước, Nhật Bản đã đồng ý nhập khẩu thêm khí đốt tự nhiên từ Mỹ và bày tỏ sự quan tâm đến dự án vận chuyển LNG qua đường ống từ phía bắc Alaska.
Hai nhà lãnh đạo cũng nhất trí thỏa hiệp rằng thay vì mua lại US Steel, Nippon Steel của Nhật Bản sẽ ”đầu tư mạnh” vào công ty Mỹ. Nhật Bản sẽ cung cấp công nghệ cho US Steel để sản xuất các sản phẩm chất lượng tốt hơn tại Mỹ, Thủ tướng Ishiba cho biết.
Nhật Bản, quốc gia là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Mỹ trong 5 năm liên tiếp, cũng cam kết sẽ mở rộng khoản đầu tư đó lên 1.000 tỷ USD, từ mức 783,3 tỷ USD vào năm 2023.
Ông James Brady, Phó Chủ tịch của công ty tư vấn Teneo cho biết trong một lưu ý vào ngày 8/2: “Mặc dù Nhật Bản có thể không tránh được mọi tác động của chính sách thuế quan trong tương lai của Mỹ, nhưng Tokyo có thể tránh được cách đối xử có mục tiêu như đối với các quốc gia như Canada, Mexico và Trung Quốc”.
Ông Brady cho biết: “Thậm chí nước này có thể hy vọng được đối xử thương mại khoan dung hơn các nền kinh tế lớn khác vì dường như nước này đang được hưởng vị thế là một trong những quốc gia được ông Trump ưu ái nhất”.
Trung Quốc có vẻ sẵn sàng đàm phán
Tuần trước, Trung Quốc đã bị áp thêm mức thuế quan chung 10% dù mức thuế đối với Canada và Mexico được hoãn lại.
Thuế quan trả đũa của Bắc Kinh đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ đã có hiệu lực vào ngày 10/2, sau nỗ lực dường như bất thành nhằm sắp xếp một cuộc điện đàm giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Trump.
Các container vận chuyển tại Cảng Dương Sơn bên ngoài Thượng Hải, Trung Quốc, 7/2/2025. (Ảnh: Nakamura/Reuters)
Các biện pháp trả đũa của Bắc Kinh, bao gồm đánh thuế 15% đối với than đá, khí đốt tự nhiên hóa lỏng của Mỹ, đánh thuế 10% đối với dầu thô, thiết bị nông nghiệp, ô tô và xe bán tải, được cho là khiêm tốn và hạn chế.
Theo dữ liệu do Nomura tổng hợp, gói thuế quan này ước tính sẽ áp dụng cho 13,9 tỷ USD giá trị hàng nhập khẩu của Trung Quốc từ Mỹ vào năm 2024, chiếm 8,5% tổng lượng hàng nhập khẩu của Trung Quốc vào Mỹ và chỉ chiếm 0,5% tổng lượng hàng nhập khẩu của Trung Quốc.
Ông Tommy Xie, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu vĩ mô châu Á tại Ngân hàng OCBC, cho biết trong một lưu ý ngày 10/2 rằng con số này thấp hơn đáng kể so với mức hàng hóa trị giá 50 tỷ USD của Mỹ bị đánh thuế trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.
Ông Xie cho biết thêm, “cách tiếp cận được cân chỉnh” cho thấy “Trung Quốc đang lựa chọn phản ứng đa dạng hơn” với các biện pháp đối phó phi thuế quan như kiểm soát xuất khẩu và điều tra theo quy định đối với các công ty Mỹ, đồng thời ”để lại chỗ cho các cuộc đàm phán tiếp theo”.
Theo CNBC
Vy Ba-Link gốc