Dư địa chính sách tiền tệ của Việt Nam eo hẹp do lãi suất đã giảm sâu, hạn chế khả năng hạ thêm lãi suất để kích thích kinh tế. Ngoài ra, các yếu tố như áp lực lạm phát, cần ổn định tỷ giá, đảm bảo thanh toán quốc tế… cũng làm giảm không gian điều hành của Ngân hàng Nhà nước (NHNN).

Dù vậy, tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ 3 tổ chức mới đây, ông Nguyễn Phi Lân, Vụ trưởng Vụ Dự báo, thống kê - Ổn định tiền tệ, tài chính, khẳng định NHNN sẽ theo dõi sát tình hình kinh tế để điều hành lãi suất phù hợp với diễn biến thị trường, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ. Đồng thời, tiếp tục yêu cầu các tổ chức tín dụng (TCTD) tiết giảm chi phí, tăng cường chuyển đổi số, từ đó tạo điều kiện hạ thêm lãi suất cho vay.

Tiền vẫn chảy vào ngân hàng

Năm nay, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 8%. Vì vậy, theo phân tích của các chuyên gia, xu hướng xuyên suốt từ đầu năm tới nay là dùng chính sách tiền tệ để kích thích tăng trưởng thông qua duy trì lãi suất thấp, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng khoảng 20%, thậm chí còn cao hơn.

NHNN cho biết, lãi suất huy động bình quân kỳ hạn từ 1 đến dưới 6 tháng từ 3,3-4,1%/năm; kỳ hạn từ 6 đến 12 tháng là 4,6-5,5%/năm và kỳ hạn từ trên 12 đến 24 tháng là 4,9-6,1%/năm. Lãi suất cao nhất được ghi nhận ở kỳ hạn trên 24 tháng, với 6,8-7,3%/năm.

Ghi nhận của VnBusiness, hiện tại, trên thị trường chỉ còn rất ít ngân hàng trả lãi suất từ 6%/năm cho kỳ hạn 12 tháng, mức lãi suất phổ biến cho kỳ hạn này là 4,5% - 5,5%/năm. Nhóm ngân hàng quốc doanh niêm yết lãi suất kỳ hạn 12 tháng ở mức 4,6% - 4,8%/năm.

Với kỳ hạn 6 tháng, lãi suất bình quân chỉ ở mức 3% - 5%/năm. Trong đó, nhóm ngân hàng quốc doanh và số ít ngân hàng khác trả lãi quanh 3%/năm, đa số đều trả từ 4%/năm trở lên, mức cao nhất là 5%/năm.

 Lãi suất cho vay bình quân đối với các giao dịch mới của các ngân hàng thương mại ở mức 6,52%/năm, giảm thêm 0,41 điểm % so với cuối năm 2024.

Bất chấp thực tế lãi suất huy động ở mức thấp, dòng tiền nhàn rỗi trong dân cư tiếp tục đổ vào hệ thống ngân hàng trong nửa đầu năm 2025. Tính đến ngày 30/6, tiền gửi từ khu vực dân cư đạt mức kỷ lục mới 7,69 triệu tỷ đồng, tăng gần 9% so với đầu năm. Trong khi đó, tiền gửi của các tổ chức kinh tế cũng cải thiện, đạt trên 8,1 triệu tỷ đồng, tăng 5,7%. Tổng lượng tiền gửi tại các TCTD tiếp tục duy trì đà tăng, lên trên 15,7 triệu tỷ đồng.

Thời gian qua, NHNN cũng đã điều hành linh hoạt nghiệp vụ thị trường mở, phù hợp với diễn biến cung - cầu trên thị trường tiền tệ. NHNN duy trì các phiên chào mua giấy tờ có giá hằng ngày với khối lượng phù hợp, đáp ứng nhu cầu vốn của các TCTD; đồng thời đa dạng hóa và kéo dài kỳ hạn chào mua, góp phần hỗ trợ nguồn vốn trung dài hạn cho hệ thống ngân hàng, qua đó hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và giữ ổn định vĩ mô.

Đặc biệt, NHNN tiếp tục duy trì mặt bằng lãi suất điều hành ở mức thấp nhằm định hướng giảm lãi suất cho vay. Tính đến ngày 10/9, lãi suất cho vay bình quân đối với các giao dịch mới của các ngân hàng thương mại ở mức 6,52%/năm, giảm thêm 0,41 điểm % so với cuối năm 2024. Nhờ vậy, doanh nghiệp và người dân có điều kiện tiếp cận nguồn vốn vay với chi phí thấp hơn, phục vụ các hoạt động đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng – những động lực quan trọng của nền kinh tế.

Chia sẻ “gánh nặng” cho chính sách tiền tệ

Các chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh chính sách tiền tệ đang được điều hành theo hướng hỗ trợ phục hồi kinh tế, từ nay đến cuối năm, khả năng mặt bằng lãi suất khó có thể giảm thêm. 

TS. Phạm Thế Anh, Trưởng Khoa Kinh tế, Đại học Kinh tế Quốc dân đánh giá, từ đầu năm tới nay, Chính phủ và NHNN đã tăng cường thúc đẩy tăng trưởng tín dụng cùng với lãi suất duy trì ở mức thấp, nhưng quan trọng hơn cả là đến thời điểm hiện tại, dư địa chính sách tiền tệ để thúc đẩy tăng trưởng đã hết.

Nguyên nhân là do tỷ lệ tín dụng trên GDP cao, trên 140%; tỷ lệ cung tiền trên GDP cũng rất cao, trên 160%, nền kinh tế phụ thuộc vào tín dụng, cung tiền rất nhiều. 

Bên cạnh đó, chênh lệch giữa lãi suất tiền gửi với lạm phát thực tế là gần như không có. Điều này cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến hệ thống ngân hàng khó huy động được lượng lớn nguồn vốn dài hạn. Người dân vẫn chủ yếu gửi tiền kỳ hạn ngắn để chờ tìm kiếm cơ hội trên các thị trường tài sản khác. 

Đồng thời, chênh lệch giữa lãi suất trong nước và lãi suất đồng USD trên thị trường quốc tế hiện đang âm. Lãi suất cho vay của Chính phủ Mỹ là 5-6%/năm, trong khi lãi suất cho vay của Việt Nam là 3-4%/năm, do đó không tạo sức hấp dẫn và dòng vốn ngoại chuyển ra ngoài. Cuối cùng là do áp lực tỷ giá vẫn còn cao.

TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV nhận định, dư địa chính sách tiền tệ của NHNN hiện rất eo hẹp, nên rất khó giảm thêm lãi suất. Lãi suất điều hành của NHNN cho vay tái cấp vốn khoảng 4,5%/năm - cao hơn một chút so với lãi suất cho vay qua đêm của Mỹ là 4,25%.

"Nếu giảm thêm lãi suất sẽ rất nguy hiểm vì lo ngại "chảy máu ngoại tệ". Thống đốc NHNN cũng đã phát biểu trước Quốc hội, nếu tình hình tỷ giá căng thẳng sẽ cân nhắc câu chuyện lãi suất. Nên giảm lãi suất là rất khó, chưa kể câu chuyện cung tiền và lạm phát sẽ căng thẳng", ông Lực phân tích.

Theo chuyên gia này, tín dụng cũng đang tăng trưởng quá cao, và không thể trông chờ vào kênh này, vì đã tăng trưởng khoảng 11% từ đầu năm đến nay và tăng khoảng 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Tín dụng bất động sản tăng tương đối nhanh, nên không thể trông chờ vào kênh tín dụng ngân hàng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh phải kiểm soát rủi ro nợ xấu. 

Trong báo cáo cập nhật tình hình kinh tế vĩ mô Việt Nam và triển vọng, Ngân hàng Thế giới (WB) cũng cảnh báo dư địa chính sách tiền tệ Việt Nam suy giảm trong bối cảnh lãi suất chính sách thực gần bằng 0, khả năng hấp thụ rủi ro của hệ thống ngân hàng đang suy giảm khiến chính sách tiền tệ cạn dư địa hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

WB khuyến nghị chính sách tài khóa cần tiếp tục đóng vai trò chủ đạo trong thúc đẩy tăng trưởng. Đặc biệt, WB tiếp tục khuyến nghị Việt Nam tăng cường năng lực chống chịu của khu vực tài chính, bao gồm các giải pháp: cải thiện tỷ lệ an toàn vốn và nâng cao năng lực giám sát an toàn hệ thống ngân hàng; tăng cường vai trò của NHNN trong quản lý rủi ro hệ thống, đặc biệt là khả năng ứng phó khủng hoảng và giám sát tập đoàn tài chính lớn.

Thanh Hoa-Link gốc